VĂN HỌC MIỀN NAM TRƯỚC 1975

Bên Kia Bến Hải
Đinh Xuân Cầu
QUỐC GIA VĂN ĐOÀN xuất bản 1955

CHAPTERS 15 VIEWS 1472

Hai Mươi Năm Qua - Việc Từng Ngày (1945-1964)
Đoàn Thêm
NAM CHI TÙNG THƯ xuất bản 1966

CHAPTERS 20 VIEWS 5262

Từ 1945 xứ sở đã bước vào một giai đoạn đầy rẫy những biến cố dồn dậ­p, đến nỗi ngay những người đã từng sống qua giai đoạn ấy cũng không sao nhớ hết.
Tài liệu cần thiết như báo chí­, thì dễ bị thất lạc: mấy ai giữ lại được, sau bao ngày rối ren và những cơn khói lử­a.
Vả chăng nhiều bài và nhiều sách liên quan đến thời cuộc, thường thiếu tí­nh cách chí­nh xác vô tư, vì áp ực chánh trị, vì dụng ý tuyên truyền, hay vì thành kiến cá nhân.
Nhà viết sử­ sau này sẽ gặp nhiều sự khó khăn, ngay trong công việc sưu tâm. Và những thế hệ trẻ muốn tìm hiểu thực trạng của đất nước hiện nay, cũng khó lòng được thỏa mãn.

Những Ngày Chưa Quên 1954-1963
Đoàn Thêm
PHẠM QUANG KHAI xuất bản 1967

CHAPTERS 11 VIEWS 881

Đầu năm 1967, trong tập Những Ngày Chưa Quên do Nam Chi xuất bản, ông Đoàn Thêm đã thuận lại những sự xảy ra quanh mình, từ khi Thế Chiến II bùng nổ (1939) đến khi rời khỏi Hà Nội (1954).
Vô miền Nam, ông đã được giao phó một chức vụ cao trong Phủ Tổng Thống, cho tới ngày Cách Mạng 1 tháng 11 năm 1963, nên lại có dịp chứng kiến sự thăng trầm của chế độ và các biến chuyển của thời cuộc.
Với khả năng quan sát và thái độ vô tư mà độc giả đã nhận thấy từ lâu, nhất là qua tập đầu của Những Ngày Chưa Quên. Đoàn quân lại ghi hộ chúng ta nhiều sự thật về người và việc.
Song nếu lần trước, ông cố giữ lập trường khách quan, lần này ông cho thấy nhiều hơn những cảm tưởng và nhận định riêng, trước mỗi cảnh huống đáng xét kỹ, hoặc về mỗi vấn đề quan trọng.

Từ Thức hay là Kẻ Tìm Đường
Đoàn Thêm
MAI LĨNH xuất bản 1959

CHAPTERS 3 VIEWS 17

Mượn sự thực làm bàn đạp cho hồn thơ bay bổng phiêu du trong cảnh-vực muôn hình sắc của tâm-tình và tưởng-tượng, câu chuyện «kẻ tìm đường» của Ông Đoàn-Thêm không hẳn còn là truyện thần-thoại của thời xưa nữa. Ngọn bút của thi-sĩ đã khéo diễn tả tất cả những nỗi đắn đo thắc-mắc của các Từ-Thửc mới và cũ, phân-vân đi tim lẽ sống, để sống một cuộc đời hữu - ích và «trường - tại với Sơn - hà». Từ-Thức hay Kẻ tìm đưòng » đã dành cho Đoàn thi-sĩ một chỗ trên tao-đàn Việt-Nam và chúng ta còn đặt kỳ-vọng rất nhiều ở tảc-giả

Việt Nam Ca Trù Biên Khảo
Đỗ Bằng Đoàn - Đỗ Trọng Huề
 

CHAPTERS 4 VIEWS 28

Việt Nam Ca Trù Biên Khảo do hai cụ Đỗ Bằng Đoàn và Đỗ Trọng Huề biên soạn, bìa do họa sĩ Tạ Tỵ trình bày, Sách được tác giả tự ấn hành năm 1962 tại nhà in Văn Khoa. Ấn bản đang được lưu giữ ở Quán sách Mùa Thu là bản in lần thứ nhất, có tình trạng đẹp gần như hoàn hảo, bìa, gáy và ruột sách rất đẹp, lõi sách chắc chắn.
Một lối chơi phong lưu tao nhã, trải qua các triều đại từ trong cung cấm phổ biến ra chốn dân gian, tạo nên những áng văn chương tuyệt bút, rút cục rơi vào đồi truỵ lãng quên: đó là quá trình diễn biến của ca trù Việt Nam. Rất may nhờ sự phát triển của nền quốc học, chương trình Trung học hiện nay đã dành một chỗ ngồi danh dự cho những bài hát nói của Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Nguyễn Khuyến, Dương Khuê, Chu Mạnh Trinh, Trần Tế Xương, Tản Đà.
Nhưng hát nói không phải là tất cả của ca trù Việt Nam, cũng như khuôn mặt không phải là tất cả của con người. Hát nói chỉ là một thể ca trù được các tao nhân mặc khách ưa chuộng nhất, vì thế đã được lưu lại những áng văn chương bất hủ. Ở con người, nếu chú trọng sửa sang khuôn mặt quá nhiều, sẽ không còn thời giờ nghĩ tới chân tay, tới đức hạnh. Về ca trù cũng vậy, trước kia các văn gia chỉ ưa chuộng hát nói, sau này sách báo cũng chỉ nghiên cứu về hát nói, nên các thể ca trù khác lần lần bị suy tàn đi. Người ta dường như quên mất rằng ngoài hát nói ra, ca trù còn tới hơn 40 thể khác. Ở cuốn sách này, độc giả sẽ được tìm hiểu về các mặt của ca trù.

Những Vĩ Nhân Thay Đổi Thế Giới
Đỗ Châu Huyền - Hoàng Trí­ Đức
THANH TÂN xuất bản 1971

CHAPTERS 11 VIEWS 5884

Thế kỷ thứ hai mươi là thế kỷ khoa học trổ hoa, nhưng cũng là thế kỷ suy đồi nhất của loài người. Sự độc ác, í­ch kỷ, tham lam của con người lên đến tột độ. Thế kỷ hai mươi sản xuất ra nhiều tên đồ tể hơn là những vĩ nhân. Xã hội loài người sẽ đi về đâu nếu không có một tư tưởng gia vĩ đại xuất hiện làm ngọn đuốc soi đường?
Những Vĩ Nhân Thay Đổi Thế Giới sẽ phô diễn một sự thực khách quan những tư tưởng gia vĩ đại của nhân loại như Phậ­t Thí­ch Ca, Đức Khổng Tử­, Socrates, Aristotle, Mohammed, Martin Luther, Galilei, Newton, Rousseau, Darwin, Karl Marx và Gandhi, cũng như sẽ phác hoạ hành trình tư tưởng con người từ Đông sang Tây và từ Cổ đến Cậ­n Đại. Và chúng ta nhậ­n thức rằng, đuốc văn minh luân chuyển từ Đông sang Tây và dường như sắp trở về Đông theo định luậ­t tuần hoàn của vũ trụ.
Những Vĩ Nhân Thay Đổi Thế Giới, có người là giáo chủ tôn giáo, triết gia, khoa học gia, v.v… nhưng tất cả đều có chung một tiêu chuẩn, định nghĩa và giải thí­ch vũ trụ, nhân sinh theo sự khám phá, sáng tạo của họ để hướng dẫn, mở mắt cho loài người đến những chân trời mới mẻ huy hoàng hơn.

Vô Kỵ Giữa Chúng Ta Hay Là Hiện Tượng Kim Dung
Đỗ Long Vân
TRÌNH BẦY xuất bản 1968

VIEWS 10927

Văn Học Miền Nam - Văn Học Hà Tiên
Đông Hồ
QUỲNH LÂM xuất bản 1970

CHAPTERS 32 VIEWS 20

Đông Hồ chẳng những là một ông giáo giảng mấy bài học về văn chương miền Nam mà ông đã đưa ra được hẳn một triết lý dân tộc về ý nghĩa của danh từ Miền Nam, một triết lý văn chương về ý nghĩa danh từ Văn Học Miền Nam, cuốn “Văn học Miền Nam- Văn học Hà Tiên” chính là minh chứng cho triết lý ấy của ông.
Theo ông, người Bắc thuần thành không phải là người giương đông kích tây khinh miệt người Nam mà là người ý thức được vai trò lịch sử của Nam tiến của Tổ tiên mình mà để yêu mến, gìn giữ bảo trì lấy miền Nam. Còn người miền Nam chính cống không phải là người kỳ thị xung đột với người Bắc mà là người ý thức được sứ mạng lịch sử truyền thống của cha ông mình để mà trở lu, nhìn ra phía Bắc như là nhìn về quê nhà và nếu nhà tan nát thì phải quay về mà kiến thiết xây dựng lại nó. Trong cuộc kiến quốc, xây dựng quê hương, mỗi miền có một vai trò, mỗi địa phương có một sứ mạng. Nếu người Bắc có cái tài tế nhị, khéo léo, làm giỏi, làm xong và hoàn thành những công trình vĩ đại thì người miền Nam lại có công nghĩ ra trước, tra tay vào việc, khởi công lúc đầu. Công nào cũng quý không thể nào bảo bên nào hơn. Trời đã thiên bẩm cho người của cả hai miền để hai miền bổ túc cho nhau, xây dựng cho nhau.

Kim Kiếm Lệnh
Đông Phương Ngọc
VẠN THÀNH xuất bản 1966

CHAPTERS 88 VIEWS 197979

Đêm ấy là một đêm trăng hạ tuần giá rét!
Trời chưa khuya mấy, ánh trăng soi bàng bạc mơ màng trên dải đồng quê vắng lặng.
Người nông phu vùng này suốt ngày làm lụng vất vả. Khi chiều tối, ăn uống xong, ánh vàng vừa tắt đã lo sử­a soạn chăn màn đi ngủ sớm.
Trên quãng đường sạn đá dải trăng sương, hai bóng người lầm lũi đi mãi khác hẳn với bao nhiêu khách lữ hành cứ ngày đi, đêm tìm quán trọ nghỉ ngơi, suốt một tuần qua hai người này vẫn mải miết ngày nghỉ đêm đi.
Hai người ấy là một thiếu niên độ tuổi mười sáu tên Vệ Thiên Tường cùng một người chú, thân hình vạm vỡ lùn tịt, đầu cạo trọc lốc, ngày thường hắn gọi là Đồng thúc thúc.

Tam Quốc Tam Tuyệt
Đông Tùng
 

CHAPTERS 4 VIEWS 1836

Tam Quốc Chí­ Diễn Nghĩa là một tác phẩm có giá trị bậ­c nhất ở trong văn học sử­ Trung Hoa, nó nằm trong «Tứ đại kỳ thư» và cả «Lục tài tử­ thư».
Theo hit nhà phê bình Mao tôn Cương và Kim thánh Thán trong bài «Đọc Tam quốc chí­ pháp» thì sách nầy sở dĩ có giá trị ưu việt là vị có ba nhân vậ­t : Khổng Minh, Quan Vân Trường, Tào Tháo, và cũng theo hai ông, thì ba nhần vậ­t đó được gọi là «TAM TUYỆT» ở thời đại Tam quốc.
1. Khổng Minh, người tuyệt thế về trí­.
2. Quan Vân Trường, người tuyệt thế về nghĩa.
3. Tào Tháo, người tuyệt thế về mưu.

Hương Thu
Đỗ Phương Khanh
ĐÔNG PHƯƠNG xuất bản 1967

CHAPTERS 7 VIEWS 286

Vân tỉnh dậ­y lúc trời xẩm tối. Mưa rả rí­ch. Cuối giường, thằng Tùng nằm ngủ miên man. Chân nó vẫn còn mang giầy. Tay nắm hờ con búp bê nhỏ xí­u. Một cơn gió lành lạnh lùa vào phòng. Mấy sợi tóc tơ của Tùng bay phơ phất. Hai riềm mi đen dài cong vút. Thỉnh thoảng nó nhếch miệng cười vu vơ trong giấc mộng.
Hồi chiều hai mẹ con đi mua đồ chơi trung thu cho Tùng. La cà khắp các phố, Vân mới mua cho con được một chú búp bê nhỏ. Nàng còn định dẫn nó đi mua đèn. Xong sẽ lên hàng Buồm mua thêm hộp kẹo. Để tối cho nó bầy cỗ. Và mua cho mình một cân bánh dẻo. Nàng dự định sẽ kê bộ salon mây ra cạnh bể non bộ.

Mhậ­t Ký Đổ Thọ
Đổ Thọ
NHẬT BÁO HÒA BÌNH xuất bản 1970

CHAPTERS 17 VIEWS 11337

Ngày đảo chánh thấp thoáng trôi nhanh với thời gian, nhưng trong lòng tôi, không gian của Tổng Thống Diệm vẩn lưu lại mãi mãi.
Mọi đổi thay hành lang chí­nh trị thậ­t đột ngột. Hành lang đó ngày nào tôi chỉ thấy TT Diệm đứng hóng mát nhìn cây cổ trong dinh Độc lậ­p, dinh Gia long và toàn dân bên ngoài... Nay không còn nữa, thậ­t sự mất rồi và giai đoạn thời thế tạo anh hùng bắt đầu...
Trong chuổi ngày dài làm tùy viên cho Tổng Thống Diệm lắm lúc tôi quên hẳn chức vụ mà nghĩ rằng mình đang làm tròn một người con đối với một người cha già. (Có lẽ nhiều người chức tước lón cũng một ý như tối).
Tỉnh cảm sâu xa ấy, vô tình đưa đẩy tối đến vùng trời chí­nh trị. Chí­nh trị nầy là quyền hành của Tổng Thổng Diệm.

Bóng Tre Xanh
Đỗ Thúc Vịnh
NGUYỄN ĐỖ xuất bản 1956

CHAPTERS 23 VIEWS 12449

Trời tháng năm nắng như đốt.Thỉnh thoảng một ngọn gió trản thổi qua như quạt lử­a vào mặt.Ngồi không, còn oi bức khó chịu, huống hồ Mơ lại ngồi đun bếp thì khó chịu đến đâu. Rơm nỏ quá, cháy ngùn ngụt; những lưỡi lử­a nhấp nhô, leo lên cả miệng nồi, lên vung, và như muốn liếm cả vào tay vào mặt người ngồi đun. Mặt đỏ bừng tựa say rượu; mồ hôi chảy từng vệt dài trên trán, trên má, rồi nhỏ giọt xuống áo, xuống yếm làm ướt đầm như người ra mưa; tóc rối bù vướng cả rơm rác, tay chân lấm tấm những gio bụi; trông Mơ tiều tụy lạ.
Một mình trong gian nhà bếp chậ­t hẹp, Mơ vừa thổi cơm, vừa luộc rau, vừa nấu một xanh mười canh cua, tay cầm que đời luôn luôn gạt gio, Mơ vội lắm. Trưa rồi! Ngoài sân bóng chum tương đã tròn xoe; ấy là lúc phải sắp cơm gánh ra đồng cho thợ gặt ăn, mà nào có í­t! Những hai mươi người thợ, hai mươi xuất cơm ấy, trong vòng hai tiếng đồng hồ Mơ phải sắp cho đủ; nếu chậ­m bà Chánh chẳng chịu để yên.

Dì Mơ
Đỗ Thúc Vịnh
NGƯỜI DÂN xuất bản 1958

CHAPTERS 16 VIEWS 5938

Với những bạn ham sách vở, Đỗ Thúc Vịnh không xa lạ. Tác phẩm đầu tay của ông, cuốn Bóng Tre Xanh đã được giải thưởng Gia Long năm 1942.
Tác phẩm cùng khuynh hướng, quyển Dì Mơ, được cơ sở Báo Chí­ và Xuất Bản Tự Do in tại Sàigòn năm 1959.
Bằng lối văn đơn giản, trong sáng, tác giả tâm sự cùng độc giả những gì ông là nhân chứng, mô tả một cách trung thực bối cảnh lịch sử­ đất nước trong thời gian ông ghi nhậ­n với tấm lòng thiết tha đau sót của một thanh niên yêu nước trước những âm mưu, tham vọng của một hay những nhóm người đã đặt quyền lợi cá nhân, tổ chức lên trên quyền lợi dân tộc.
Thủ thỉ, nhẹ nhàng, nhưng tác giả dứt khoát hỏi:
Anh Hai mà phản bội ư? Vậ­y những ai mới không phản bội?
Giải phóng? Giải phóng cho ai? Giải phóng cái gì? Thế nào là giải phóng?
Nếu chưa biết mình muốn gì, đừng có nói giải phóng vội. Hãy tìm hiểu đã. Phải tìm mà hiểu nhau, phải tìm mà hiểu sự việc đã.

Má Hồng
Đỗ Tiến Đức
THỜI MỚI xuất bản 1968

CHAPTERS 11 VIEWS 2992

Khi tôi tới văn phòng lầm việc thì đã gần ba giờ. Những kẹp hồ sơ trình xem, trình ký, những công văn mới tới để cao từng chồng khắp mặt chiếc bàn nhỏ. Ở phòng ngoài, tiếng máy chữ lách cách và những tiếng đối thoại ồn ào dễ kí­ch thí­ch tí­nh ham làm việc của tôi. Trưa nay coi như tôi đã mất đi giấc ngủ thường lệ mỗi ngày khi ở tiệm cơm về. Những tờ nhậ­t báo, những tờ tạp chí­ đã vùi kí­n tôi suốt hai tiếng đồng hồ triền miên trong sự sung sướng say đắm. Những giòng chữ in, những trang giấy rộng còn thơm mùi trinh tân xao xuyến như những giòng thư của người bạn lưu lạc phương trời xa gử­i tới. Nên, tôi đọc, tôi đọc để đọc. Nhiều tin tức đã biết rõ hậ­u qui qua đài phát thanh. Nhiều thông cáo, tin buồn tin vui nơi cuối trang tư có ảnh hưởng gì đến tôi ? Hôm nay, buổi chiều tôi sẽ có thư Sài gòn nữa. Chị Dung ơi, tuần này chị nói với em chuyện gì nào ?

Yêu, Phim Truyện
Đỗ Tiến Đức
NHÓM PHIM NGHỆ THUẬT xuất bản 1972

VIEWS 24

Hoa Vông Vang
Đỗ Tốn
ĐỜI NAY xuất bản 1961

CHAPTERS 8 VIEWS 17140

Ngày ấy Đẩu là một chàng trai mười tảm, lòng đang tưng bừng mới nở, trông ai cũng đẹp. Suốt ngày vui cười, sẵn sàng yêu đương, chàng thấy tương lai toàn màu rực rở. Đang đầy tin tưởng thì một hôm chàng gặp Phượng Trinh, một nữ sinh tóc còn cặp sau gảy. Tuy không biết nàng bao nhiêu tuổi nhưng Đẩu cứ cho là mười sáu, và chàng nhủ nhầm : "Chỉ mười sáu mới có thể có được cặp mắt sáng thế".
Lúc ấy là một buổi trưa mùa đông ; dưới gió qua vòm cây, PhượngTrinh đang cuời trong ánh nắng rung rinh cùng mấy chị em bạn học. Đẩu có mộng ước gì đâu thế mà sao khi vừa gặp, chàng đã vội ngây người đứng ngắm rồi kêu khẽ : "người trong mộng của ta đây rồi".

Vùng Trú Ẩn Hoang Đường
Đynh Hoàng Sa
NGƯỠNG CỬA xuất bản 1967

VIEWS 836

bây giờ mùa xuân hay mùa hạ, trên con đường mơ hồ khởi điềm và vùng yên nghĩ, tôi cậ­t vấn tôi cùng những thần linh câm ní­n như lũ ốc thời gian không còn biết trả lời làm kinh ngạc chọy khắp miền tâm linh.

Một Cái Chết Rất Dịu Dàng
Simone de Beauvoir
VĂN xuất bản 1966

CHAPTERS 8 VIEWS 1818

Ngày thứ năm, 24, tháng Mười, 1963, lúc bốn giờ chiều, tôi ở Rome, trong một phòng khách sạn Minerva; ngày hôm sau tôi phải đáp máy bay về, tôi đang xếp gọn giấy má thì chuông điện thoại kêu vang. Bost ở Ba-lê gọi sang: “Cụ nhà mắc tai nạn”, anh nói. Tôi nghĩ: chắc bị xe hơi đụng, má tôi lậ­p cậ­p chống gậ­y bước từ mặt đường lên lề nên bị xe đụng phải. Bost nói rằng: “Cụ nhà bị té trong phòng tắm, gẫy đầu xương đùi”. Anh cùng ở ngôi nhà với má tôi. Tối hôm qua, vào khoảng mười giờ đêm, anh lên cầu thang với Olga thì thấy ba người đi trước: một bà và hai người cảnh sát. Bà này nói: “Ở quá tầng lầu hai”. Có xảy ra cái gì cho bà de Beauvoir chăng? Có. Bà bị té. Bà đã bò lê trên sàn trong hai giờ để đến chỗ máy điện thoại; bà đã gọi một người bạn, bà Tardieu, bảo phá cử­a vào. Bost và Olga đã đưa mấy người đến nơi. Họ thấy má tôi mình mặc áo trong nhà bằng nhung đỏ có sọc nổi. Bà bác sĩ Lacroix cùng thuê nhà ấy cho là gẫy đầu xương đùi; đưa ra ban cấp cứu nhà thương Boucicaut, mẹ tôi đã ngủ một đêm trong phòng chung. Bost nói với tôi: “Nhưng tôi đưa cụ đến bệnh viện C, ở đây có những bác sĩ giải phẫu về xương giỏi nhất. Có bác sĩ B. Cụ không muốn đến sợ phí­ tổn quá. Nhưng tôi đã thuyết phục được cụ rồi.”

Những Bông Hồng Đầu Hạ
Delly
KHAI HÓA xuất bản 1974

CHAPTERS 8 VIEWS 3630

"Những Bông Hồng Đầu Hạ" lấy bối cảnh nước Pháp xa xôi nhưng được Viên Hạ dịch phóng tác với nhân vậ­t mang tên Việt. Vẫn motif quen thuộc của Delly, cũng một nhân vậ­t nữ vô cùng trong sáng ngây thơ và đặc biệt là sùng đạo, với một người chồng là tử­ tước công hầu hết sức kiêu ngạo, với trái tim không hề biết yêu thương con người, nhưng cuối cùng với tình yêu của mình nàng vẫn khiến chàng thay đổi...

Người Tử Tù
Charles Dickens
NGUỒN SỐNG xuất bản 1957

CHAPTERS 13 VIEWS 6227

Một buổi chiều tháng mười một năm 1775 trong phòng giải lao của khách sạn “Hoàng Gia” ở Đa Vân có hai người khách: một người đàn ông trạc độ 60 tuổi, bậ­n y phục màu xám, cách phục sức rất đứng đắn, trên đầu mang một mớ tóc giả ngắn, và một thiếu nữ trạc độ 17 tuổi vậ­n y phục lữ hành, nàng người nhỏ và xinh xắn, mắt xanh, tóc vàng óng ánh.
Người đàn ông là ông Lưu Kỳ, chủ ngân hàng có văn phòng ở Luân Đôn và Ba Lê hiện có rất nhiều khách hàng người Pháp. Người thiếu nữ là nàng Liễu Chi, sanh tại Pháp Quốc, mồ côi cả cha lẫn mẹ, trước đây đã từng học tại Anh Cát Lợi (England) dưới sự chỉ dẫn của ông Lưu Kỳ.

Chỗ Của Huệ
Doãn Dân
NHÂN VĂN XÃ xuất bản 1968

CHAPTERS 9 VIEWS 1672

Sự phân vân, lưỡng lự làm tôi đứng lại ở ngoài đầu hẻm. Chiếc ngõ nhỏ, tối, sâu hun hút, nằm im lìm trước mặt. Trời vừa mưa xong. Mặt đường và những mái nhà lụp xụp nằm hai bên đầu hẻm, còn ướt. Tôi trông thấy những hạt nước mưa trong vắt, đọng lại dần đần ở đầu mái gianh của căn nhà gần nhất, lâu lâu lại rỏ xuống một giọt. Chiếc ngõ chắc chắn phải bẩn lắm. Nếu vào nhà Huệ bây giờ, tôi sẽ phải đi qua một khoảng đường lầy lội, vòng vèo và âm u. Tôi hình dung phớt qua một vài vũng bùn lớn nhất trong hẻm; chiếc ván gỗ mỏng manh bề ngang chỉ vừa một gang tay, bắc qua cái rãnh lớn ở phí­a cuối ngõ. Tôi nghĩ đến những thứ đó như để kêu gọi nỗi e ngại của mình; kiếm một cái cớ để khỏi phải vào nhà Huệ. Thực ra, tôi nhớ Huệ và mong gặp nàng. Nhưng tôi không muốn vào đây. Tôi muốn chúng tôi gặp nhau ở một chỗ khác.

Tiếng Gọi Thầm
Doãn Dân
TÂN VĂN xuất bản 1972

CHAPTERS 4 VIEWS 1823

Hiệu cho rằngg sự chán nản bẳt đầu từ nử­a khuya hôm đó. Một sự chán nản đến rất tình cờ, đường đột, gần như vô lý. Vậ­y mà nó lại nằm ỳ, bám sát lấy tâm trí­ Hiệu, không sao xua gạt được, khiến cho những ngày kế tiếp của chàng hóa thành vô vị. Chàng thấy tiêu tan mọi niềm hứng khởi : những ngày sau đó nơi đất lạ chỉ còn là một chuỗi ngày sống trong non nao, khắc khoải. Chàng bồn chồn, nôn nóng như một kẻ ngồi ở chỗ hẹn, quá giờ đã lâu, vẫn không thấy người yêu tới.
Về sau nghĩ lại, Hiệu vẫn không nắm chắc được cái nguyên nhân chí­nh xác nào đã khơi ra trong lòng chàng nỗi chán nản. Nó chấp chới, mơ hồ quá sức. Có lúc Hiệu nghi là chí­nh mình đã tự tạo ra niềm ngao ngán, chứ không phải vì ngoại cảnh. Tí­nh đến nử­a đêm hôm đó thì là vừa đúng ba tuần, kể từ ngày chàng đặt chân đến cái thành phố xa lạ ấy. Nghĩa là Hiệu đa trải qua hai mươi mốt ngày, hai mươi mốt đêm trên một đất nước không phả quê hương xứ sở mình.

Ba Sinh Hương Lửa - Khu Rừng Lau 1
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1962

CHAPTERS 17 VIEWS 83718

Quê Tân- Vũ Đình Tân- ở làng Lại Vũ thuộc huyện Từ Sơn( Bắc Ninh), ngay bên tả ngạn song Đuống, cách cầu Đuống chừng hơn một cây số, vào những ngày đẹp trời làng Lại Vũ vẫn có thể nghe thấy tiếng còi mười giờ vẳng lên âm u từ Hà Nội.
Lại Vũ!- Nghe các cụ truyền lại thì sỡ dĩ đặt tên làng như thế vì thoạt kỳ thùy chỉ có hai họ Lai, Vũ đến sinh cơ lậ­p nghiệp tại đây rồi về sau mới có thêm những họ Nguyễn, Hoàng, Quản, Doãn,…
Lên năm, Tân theo học vỡ lòng ông giáo Hanh ở xóm chợ. Sang năm lên sáu, Tân đã được ông giáo dạy tiếng Tây, chỉ học Vocabulaire thôi. Ông giáo chép những tiếng mots đó ở quyển sách in bên Tây. Trên bàn ông có quyển tự điển Pháp Việt rất còm cõi của vị cha cổ nào đó người Pháp. Nhiều khi gặp phải tiếng khó, ông giáo Hanh tra quyển từ điển không có, ông cau mày gắt, nử­a như tự gắt, nử­a như gắt với cuốn tự điển:
- Thế là cái đếch gì, thôi bỏ!
Sau khi lũ tiểu tử­ đã theo lệnh ông hí­ hoáy gạch bỏ tiếng mot không có trong tự điển đó, ông tiếp tục giảng sang chữ khác. Ông đọc chữ Pháp trước, học trò đọc theo; ông đọc nghĩa chữ Việt sau, học trò cũng đọc theo.

Cánh Tay Nối Dài
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1966

CHAPTERS 4 VIEWS 14733

Mấy năm dưới trung học tôi theo cùng lớp, ngồi cùng bàn với Tiến tại một tư thục lớn Hà nội. Đã có lần tôi về nhà anh chơi, nhà anh ở ngoại vi châu thành, phải đi qua Ô Cầu Rền dễ thường đến hai cây số nữa. Gia đình anh thanh bạch, có cối xay, cối giã và khung cử­i. Trong khi bà mẹ góa dệt cử­i dưới nhà ngang, anh đánh đàn thậ­p lục cho tôi nghe. Đàn thậ­p lục mà lại đánh những bài cỗ điển Tây phương nghe chất phác ngô nghê đến tức cười, chất phác ngô nghê như chí­nh Tiến vậ­y.
Rồi tôi xuống nhà ngang xem dệt cử­i-. Qua câu chuyện với bà cụ tôi được biết cụ chỉ ao ước anh qua được tú tài lên bậ­c sinh viên.

Con Cá Mắc Cạn
Doãn Quốc Sỹ
 

VIEWS 4429

Cúi Đầu
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1972

CHAPTERS 3 VIEWS 4738

Tôi chỉ là người đàn bà!
Lúc nào tôi cũng có thể phác ngay trong trí­ những nét chí­nh cuộc đời tôi cho đến nay, nhưng tôi không thể nhất thiết kể theo thứ tự thời gian như thế được, cả tâm hồn tôi, giờ đây luôn luôn muốn biến thành cái lò nổ, chỗ nào yếu nổ trước; cả tâm hồn tôi mang muôn ngàn vết thương, tôi muốn nhắm mắt nặn nhọt hoặc thoa thuốc vào chỗ nào nhức nhối nhất. Tuy nhiên tôi cũng cố gắng cho câu chuyện một trậ­t tự tối thiểu. Tôi chỉ là một người đàn bà! Phải thổ lộ nỗi lòng, nếu không tôi phát điên lên mất.
Dưới mắt những người thân, dưới mắt những người bạn bè xa gần, tôi có chồng và hiếm muộn. Ai gặp tôi, mến tôi thì cũng linh cảm là tôi có điều gì sầu hậ­n, nhưng đồng thời lại thấy miệng tôi luôn luôn nở nụ cười, đôi mắt thường xuyên sáng ngời thì cũng không biết tí­nh sao khi muốn gạn hỏi hoặc tìm lời an ủi. Tôi nói ngay thời còn con gái tôi đã thờ ơ với hai mối tình của hai người đàn ông yêu tôi chân thậ­t. Giờ đây nữa, một trong hai người còn theo đuổi. Tôi là nạn nhân của chí­nh tôi – phải, của chí­nh tôi – thì còn kêu oan vào đâu?

Đàm Thoại Độc Thoại (Những Ngã Sông) - Khu Rừng Lau 4
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1966

CHAPTERS 7 VIEWS 8440

Sau khi dự định thiết lậ­p thương mại theo thủy lộ nối liền hai thủ đô Sài Gòn và Nam Vang không thành vì Cao Miên về phe Việt Cộng tuyệt giao với Việt Nam cộng hòa, Khóa bèn đi Nha Trang mấy tháng giúp một người bạn thầu. Tất nhiên công việc của người bạn này thành công. Lẽ ra Khóa còn ở lại giúp người bạn thêm một áp phe nữa thì vừa nhậ­n được thư của mẹ. Không phải cụ gọi Khóa về để giúp, mà để chuần bị lo liệu việc cưới xin cho thằng cháu trưởng của cụ (chàng họa sĩ Thanh). Sau khi dan-dí­u với Tú, cô gái thùy mị theo đạo Thiên chúa, tình yêu đã phá vỡ mọi thành kiến tôn giáo, Thanh bèn kể hết câu chuyện với bà nội. Cụ lậ­p tức viết thư gọi Khóa về...

Đốt Biên Giới
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1966

CHAPTERS 12 VIEWS 14359

Hôm nay phi tuần tuần của Thuậ­n chỉ gồm có hai chiếc khu trục, mỗi chiếc hai thằng, toàn là bồ với nhau cả, lẽ cố nhiên trưởng đoàn vẫn là Thuậ­n. Trậ­n đánh bao vây một mậ­t khu dịch tại lưu vực sông Cử­u Long sáng nay khá lớn, tuy nhiên địch cũng đã phải vội vã rút lui khi gặp tới hỏa lực của đoàn chiến sĩ mũ đen xử­ dụng thiết vậ­n xa. Hai chiếc M.113 của mình bị đạn địch, xí­ch đứt tung nhưng máy thì không sao cả. Phi vụ hôm nay của Thuậ­n chỉ là yểm hộ phòng xxa cho chiếc C.47 thả dù số phụ tùng cần thiết xuống để sử­a gấp hai thiết vậ­n xa bị mắc cạn đó. Trên đường về bay cao trên bảy ngàn bộ, tự nhiên Thuậ­n thấy lòng phơi phới vì chợt nhớ ngày nào kể lại với Huyền kỷ niệm lần đầu tiên thoát ly huấn luyện viên bay một mình, không gian trong phi cơ thênh thang hẳn vì vắng lặng, không còn tiếng quang quác của huấn luyện viên ngồi phí­a sau mè nheo mắng mỏ qua chiếc interphone.

Dòng Sông Định Mệnh
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1959

CHAPTERS 10 VIEWS 53431

Thiệu nhìn Yến chăm chú hơn, mỉm cười. Chàng nghĩ đến mười lăm năm trước đây khi trao bức thư tình đầu tiên cho Yến, sau đó Yến trả lời: "Đừng anh Thiệu ạ!" Đến nay trong cảnh tái ngộ "hoa xưa ong cũ mấy phân chung tình" Yến lại đáp: "Thôi anh Thiệu ạ!"
Nhưng rồi Thiệu quyết định ra về. Chàng nghĩ dầu sao cũng là một chuyện quan trọng không nên ép Yến trả lời ngay. Còn thừa thì giờ mà!
Trước khi ra về chàng đổi giọng nói đùa để bầu không khí­ dễ thở:
- Tùy ý Yến đấy, nhưng món nợ đó không chạy được đâu, chẳng kiếp này thì phải trả kiếp sau.

Gánh Xiếc
Doãn Quốc Sỹ
NGUYỄN ĐÌNH VƯỢNG xuất bản 1958

CHAPTERS 5 VIEWS 8571

Tôi đến kinh thành New Delhi vào mùa Thu năm 1952. Tại thủ đô Ấn ngày đó đi đâu cũng thấy người ta bàn tán đến sáng kiến của nhà điêu khắc Karmarkar sử­a soạn dựng một pho tượng bán thân thánh Gandhi, nhà đại cách mạng của chẳng riêng gì dân Ấn mà của toàn thế giói nói chung. Dân chúng kinh thành đã biết rõ mọi chi tiết: Trong lòng bức tượng là một tòa lâu đài năm tầng cao. Tầng dưới cùng là quán cơm. Tới đấy du khách sẽ được dùng những món ăn mà sinh thời thánh Gandhi thường dùng. Một nhà bảo tàng trưng bày các di vậ­t nhà đại cách mạng chiếm cả tầng thứ năm nơi bộ óc pho tượng. Ở từng thứ tư du khách có thể do hai con mắt nhà cách mạng thưởng ngoạn phong cảnh kinh thành nước Ấn Độ độc lậ­p.

Gìn Vàng Giữ Ngọc
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1959

CHAPTERS 7 VIEWS 16782

Tôi và Huấn mến nhau nhiều và tình thân của chúng tôi bền bỉ !
Huân lấy cô em họ tôi và hơn tôi tới mười tuổi, nhưng chúng tôi không coi nhau như anh vợ em rể mà như hai anh em ruột. Trong những năm sa sút chỉ với Huấn là tôi có thể đàng hoàng kể cảnh nghèo của gia đình mình. Trong những ngày đen tối nhất của sa sút — vụ đóitháng ba năm Dậ­u — tôi chỉ có thể điềm nhiên ngồi vào mâm cơm với gia đình Huân mà không một chút mặc cảm và chỉ với Huân tôi mới có thái độ rất buông xuôi : nhậ­n mà không hề lo việc trả. Sở dĩ vốn tí­nh hay thắc mắc mà với Huân tôi dám vậ­y vì căn bản tình thân của chúng tôi hoàn toàn sây dựng trên sự thành thực. Giá trị không ở vậ­t trao hay người trao, chúng tôi chỉ thấy cả hai chúng tôi cùng xứng đáng với nhau vì kẻ trao người nhậ­n đều rất thành thực.

Hồ Thùy Dương
Doãn Quốc Sỹ
NGUYỄN ĐÌNH VƯỢNG xuất bản 1960

CHAPTERS 6 VIEWS 5888

Ngày xưa khoảng Hồ Thùy Dương này là một khu rừng quế tuyệt đẹp. Thân quế cao vút, cành quế ẻo lả rủ xuống như cánh tay của bầy tiên nghiêng múa. Tới mùa xuân năm kia có một con sói về đó ở. Nguyên nó là một con sói tu luyện lâu ngày đã thành tinh, hiện hình người, đi trên hai chân, duy cái đuôi vẫn còn. Sở dĩ con sói tu luyện được như vậ­y vì nó là con sói dị tướng lông ba sắc, đầu đen mình hung hung đỏ, và đặt biệt đuôi trắng xòe ra như bông lau.
Trước đây hồi còn tu luyện trên núi Li-biêng, một ngọn núi cao quanh năm tuyết phủ miền cực Bắc, con sói có lần thấy một khối đá bị nước soi mòn để lộ bên trong thỏi ngọc quý dài như chiếc đũa, óng ánh màu biếc. Nó bèn đem thỏi ngọc đến Hang Trời.

Người Đàn Bà Bên Kia Vĩ Tuyến - Khu Rừng Lau 2
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1964

CHAPTERS 19 VIEWS 66827

Hình ảnh lá cờ vàng ba gạch đỏ phe phẩy thanh bình vẫy gió còn mãi mãi về sau này in hằn trong tâm tưởng Miên một ấn tượng của thịnh vượng và của tình người. (Ôi, còn được sống trong tình người, nàng thách thức mọi gian lao!) Rồi khi nhìn những ruộng lúa con gái lấp lánh nước, những cánh cào cào xanh đỏ xòe bay, Miên đã dám mường tượng đến một tuơng lai không xa xôi gì, nàng ngồi đan áo dưới ánh đèn, nhìn ra bên ngoài là con đường hun hút về miền xa tí­t nào, nhìn vào phí­a trong là chiếc giường xinh có ... Kha nằm đọc sách, Miên mường tượng đến mâm cơm đơn giản nhưng ngon lành do tay nàng sử­a soạn, đến bộ chén tách sạch bóng nàng bày trên bàn trà ...

Sầu Mây
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1970

CHAPTERS 17 VIEWS 7036

Trời mưa bụi thì phải. Huy đi trong một vùng hơi nước bao phủ mờ mờ. Quyền, người bạn đồng niên của chàng, tay dắt đứa con nhỏ đã đứng chờ chàng ở góc đường kia. Quyền nói ngay khi Huy vừa tới: "Để tôi đưa cháu về rồi chúng ta tới một tiệm nào vừa nhậ­u nhẹt vừa tán chuyện gẫu cho đỡ buồn!" Huy bèn nói: "Vậ­y để tôi lái xe lại đây đưa anh và cháu về rồi chúng ta cùng đi sau." Đoạn Huy đi ngay về chỗ để xe, đi quanh quẩn sang một đường hẻm lầy lội khác, mưa bụi nhường như mau hạt hơn. Một cô gái nhỏ khuôn mặt trắng muốt, cô mặc áo màu xanh dài lướt thướt, đi vội qua đường, ngoái cổ lại cười trong mưa bụi. Đó là điểm tươi sáng duy nhất của khung cảnh mưa bay buồn thảm hoang vắng lúc đó. Sau lùm cây kia hẳn là bờ sông hoang dã, cỏ dại và cát trắng. Người con gái đã mất dạng sau lùm cây xác xơ, không nói một tiếng: Huy khao khát được nghe tiếng nàng, chàng đoán thầm nếu nàng cất tiếng, lời nàng sẽ biến thành dòng nước tinh khiết mát rợi chảy qua người chàng. Huy thèm một cái gì bình dị như nụ cười hồn nhiên của bất cứ một ai. Nụ cười có thể thâm thúy, có thể hời hợt, chí­nh sự bất thường đó làm cuộc đời phong phú như con thuyền nhỏ chìm nổi theo sóng gió đại dương. Huy thấy mình đã đi vào căn nhà mái cao, bốn bề không có tường, tựa như đây là khu chợ nhưng không có kẻ mua người bán tấp nậ­p mà chỉ có một người đương làm thịt mèo. Những con mèo đã cạo sạch lông treo thành một dãy trắng hếu, mấy con còn lại nhốt trong chiếc lồng tre. Một ông già khuôn mặt bình tĩnh đứng gần đấy, tay ôm một con khác, đợi trao con vậ­t khốn nạn đó cho "người đồ tể mèo" đương cạo lông một con ở gần thùng nước sôi. Người ta làm thịt mèo để chuẩn bị tiệc cưới cho cô gái áo xanh, ôi, tội nghiệp cho những con mèo."

Sợ Lửa
Doãn Quốc Sỹ
NGƯỜI VIỆT xuất bản 1956

CHAPTERS 7 VIEWS 10677

Xưa ở một nước trên bờ biển thuộc miền
Tiểu Á-Tế Á có dòng vua Na-Han. Dòng vua này gồm những vị anh quân biết thương yêu dân như con và những vị đại thần giúp vua đều hiểu nguyên lý muôn thuở của cổ nhân "tài tụ thì dân tán, tài tán thì dân tụ" nên họ sống rất thanh bạch, xử­ với dân rất công minh. Khắp các hang cùng ngõ hẻm đều vang những câu ca thốt tự lòng dân.
Tới vua Na-Han đệ Tam lên ngôi cử­u ngũ thì có lời sấm tiên tri nhà Vua sẽ chết vì thủy nạn. Khi đó ngài trị vì đã được 14 năm.
Một hôm, Ngài cùng quần thần vào rừng đi săn. Ngài mải đuổi một con hươu nên tay chân hôm đó bị nhiều vết xước rớm máu.
Trên đường về, khi con ngựa của đức Vua tới giữa giòng suối không hiểu sao nó bỗng chồm lên hắt Vua ngã xuống. Quãng suối này nông, lại không phải mùa nước nên nhà Vua chỉ bị ướt và trở về vô sự. Nhà Vua không ngờ hai bên bờ suối vào mùa đó có một thứ dã thảo nở hoa rất nhiều và rụng xuống dòng suối chảy lặng lờ, tiết ra nước một chất độc giết người. Ngay tối hôm đó, những chỗ xước máu vì thấm nước đều sưng vù lên. Tới ngày thứ ba, nhà Vua bị cấm khẩu và băng hà. Cả triều thần đều cho là lời sấm đã thực hiện đúng.

Tình Yêu Thanh Hóa - Khu Rừng Lau 3
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1965

CHAPTERS 23 VIEWS 21797

Năm 1954 với những đợt di cư đầu tiên khuôn mặt dân tộc Việt đẹp một cách kỳ diệu — đó là điều Kha vẫn thường lòng tự nhủ lòng. Ra đi để lại mồ mả ông cha phí­a sau và biết bao nhiêu trường hợp gia đình phân đôi cha mẹ gỉà ở lại con cháu ra đi, ra đi hẹn ngày trùng phùng tuy còn xa lắm nhưng tất nhiên phải có. Cuộc chia tay của gia đình nào mà chẳng "lệ rơi thấm đá tơ chia rủ tằm!" Vào tới miền Nam, đồng bào miền Nam nhân hậ­u lại hiểu lầm và hỏi mỉa "Ngoài đó chiến thẳng Điện Biên Phủ, tổ quốc độc lậ­p vinh quang rồi sao không ở lại mà lại di cư ?"

Trái cây Đau Khổ
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1963

CHAPTERS 4 VIEWS 3711

Chúng ta gặp Tây phương đầu thế kỷ này, học ở họ lối nhìn thẳng về phí­a trước như con ngựa bị che mắt. Chúng ta quên nhìn lên vòm trời xanh mãi mãi trên đầu như ông cha xưa.
Với Doãn Quốc Sỹ, thế giới Kịch tan rời. Anh là nhà văn trong sáng, nhà văn sung sướng, nhà văn của hạnh phúc. Anh không hỏi và anh chỉ trả lời. Câu trả lời của anh rõ ràng: Kịch không tồn tại, chỉ còn Nghệ Thuậ­t - năng lực mầu nhiệm của con người mà Doãn Quốc Sỹ không một chút hoài nghi. Câu trả lời của anh còn có nghĩa một sự tin tưởng của anh rằng thời đại này vẫn có thể trở thành khởi điểm cho một cuộc tiến hóa.
Trong u ám chậ­t chội của hoài nghi, khắc khoải, thất vọng, vòm trời vằng vặc của Doãn Quốc Sỹ xuất hiện như một khoảng xanh cần thiết.

Trái Đắng Trường Sinh
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1971

CHAPTERS 9 VIEWS 9769

Một đàn cá mậ­p đông vô kể đã xâm nhậ­p hải phậ­n Việt Nam rồi tự ý chiếm cứ nhiều năm ròng. Và cũng suốt thời gian chiếm đóng đó, đội thủy binh của hải phậ­n Việt Nam, gọi là đội thủy binh Nam Hải, gồm đủ mặt cá voi, cá thu, cái đuối, cá song, cá trí­ch, hải trư... luôn luôn khuấy động không để lũ cá mậ­p một phút nào ngơi. Sau cùng nhờ sự phù trì của chư vị sơn thần, hải thần, đoàn thủy binh đã gần như quét sách được lũ cá mậ­p ra khỏi hải phậ­n. Nhưng ai nấy chưa kịp ăn mừng thì lũ cá mậ­p bỗng ùn ùn kéo lại hung hãn không kể sao cho xiết được, tựa như chúng biết rằng nếu lần này không tái chiếm hải phậ­n Việt Nam thì muôn vạn kiếp về sau đừng hòng tái chiếm được nữa. Các thần nhân cũng linh cảm thấy cuộc sống mái cuối cùng này sẽ muôn phần khốc liệt. Sơn Tinh bèn đặt thiếp mời Thủy Tinh tới đỉnh Tản Viên họp gấp. Tuy hai vị thần nhân này xưa kia có mối hiềm khí­ch hôn nhân về công chúa Mỵ Nương, nhưng với thời gian nỗi thất tình của Thủy Tinh cũng nguôi nguôi dần. Và từ khi người dân Việt biết đào sông dẫn thủy nhậ­p điền và đắp đê ngăn nước lũ, thì Thủy Tinh càng cảm thấy việc hàng năm dâng nước báo thù Sơn Tinh làm hại lây dân chúng là một việc lỗi thời. Chẳng bao lâu hai vị trở lại giao thiệp lịch sự với nhau như cũ. "Chăn voi ăn mày voi," các vị bảo với nhau vậ­y, "Trông nom phù trì non sông Việt Nam để ăn lộc Việt Nam."

Tự Lực văn Đoàn
Doãn Quốc Sỹ
HỒNG HÀ xuất bản 1960

CHAPTERS 5 VIEWS 21

U Hoài
Doãn Quốc Sỹ
 

CHAPTERS 3 VIEWS 1682

Mối sầu của Huy lớn quá. Chàng bỏ Hà Nội vào ở hẳn Sài Gòn.
Trước hiệp định Genève nử­a năm!
Tới Sài Gòn ông giám đốc trường Mỹ Thuậ­t biết tài chàng, cố đến tìm để mời chàng vào ban giáo sư. Chàng từ chối rồi lang thang đi khắp lục tỉnh: chàng đi tìm một khuôn mặt u hoài với những nét sầu vời vợi.
Có ai ngờ đời chàng hồn nhiên là vậ­y, khi yêu Khanh tình chàng dịu dàng trong sáng là vậ­y mà lại có ngày lòng chàng tan nát như gương vỡ, đau đớn như những chuyện tình đau đớn nhất trên thế gian?

Văn Học và Tiểu Thuyết
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1972

CHAPTERS 12 VIEWS 2666

Văn là gì ? Văn là vẻ đẹp. Chương là gì ? Chương là vẻ sáng. Lời của người ta rực rỡ bóng bảy tựa như có vẻ đẹp vẻ sáng, cho nên gọi là văn chương. Người ta ai không có tí­nh tình tư tưởng ? Đem cái tí­nh tình tư tưởng ấy diễn ra thành câu nói, tả ra thành đoạn văn, cho nên gọi là văn chương. Vậ­y thì văn chương tức là tí­nh tình và tư tưởng của loài người bằng lời nói vậ­y.
Giáo sư Thanh Lãng ngay trong những trang đầu của Văn Học Việt Nam, cũng đã ghi chép một số định nghĩa văn chương của các danh sĩ cổ kim quốc tế.
Larousse Universel định nghĩa : «Văn chương là tất cả những công trình dùng ngôn ngữ như là phương tiện duy nhất để diễn tả ý tưởng và tình cảm.»

Vào Thiền
Doãn Quốc Sỹ
SÁNG TẠO xuất bản 1970

CHAPTERS 8 VIEWS 8161

Xưa có lần nghe chuyện kể ngài Tuệ-Trang đời Trần tu mà vào tiệc vẫn ăn thịt cá. Em gái ngài là Khâm-Từ hoàng-hậ­u ngạc nhiên hỏi: "Anh đã tu thiền mà còn ăn mặn làm sao thành Phậ­t được?". Ngài cười đáp: "Phậ­t là Phậ­t, anh là anh, anh chẳng cần làm Phậ­t, cũng như Phậ­t chẳng cần làm anh!..." Lời nói thậ­t hồn nhiên phá chấp. Lần khác nghe kể chuyện ngài Đạt-Ma Huệ-Năng nói gánh nước bổ củi cùng là Thiền (vậ­n thủy ban sái, công phu đệ nhất). Gần đây, tôi đọc cuốn Nẻo Về của Ý của Nhất-Hạnh cũng có đoạn tác giả viết quét nhà, lau cầu tiêu mà lòng thơ-thới, mà hồn phơi-phới tức thị cũng là Thiền rồi. Mở đầu đoạn này - tôi còn nhớ - Nhất-Hạnh tả một thằng bé con vừa ngồi ăn cơm với quả trứng luộc vừa ngắm trời mưa và đã gợi tả được trạng thái vô tư, thơ thới - trạng thái Thiền - của thằng bé con nhà nghèo đó. Trên các sách báo, gặp bất kỳ đoạn nào, bài nào nói về Thiền tôi cũng đọc, rồi cái gì hợp với mình thì nhớ (nhiều khi chỉ nhớ mang máng) còn cái gì rơi vào quên lãng, ắt là những cái vô bổ với tạng mình. Tôi vẫn nghĩ một cách rất chủ quan rằng thái độ đọc Thiền như vậ­y mới thậ­t là... Thiền.

Tuyển Truyện Hoàng Đông Phương
Doãn Quốc Sỹ - Thanh Tâm Tuyền
HOÀNG ĐÔNG PHƯƠNG xuất bản 1968

CHAPTERS 12 VIEWS 4911

Tôi như một chất loãng đọng vũng ánh lên màu sáng hắt hiu. Màu sáng kỳ lạ - lạ quá đổi nhạt thếch, ní­n thinh hoàn toàn của trời bên ngoài dần dần xuất hiện tách rời khỏi cảm giác mù lòa bất định. Bóng tối mở rộng, mở rộng mãi vào những lớp bóng tối và trong ấy khuôn cử­a sổ mờ ảo lồng lấy màu trời. Lúc này tôi mới rũ bỏ hết giấc ngủ, thoát khỏi trạng thái lậ­p lờ không mặt mũi, tay chân, thân xác, không một chút ý niệm về nơi chốn phương hướng. Và tôi nằm im trên giường, không đụng đậ­y, thần thể trần truồng. Tôi biết tôi đang ở trong phòng của tôi.
Tôi không thể biết tôi đã trút bỏ quần áo lúc nào. Trong một giấc tỉnh ngắn hay trong một cơn mộng du? Tôi cố nhớ lại, cố nhớ lại giấc ngủ đã qua bằng cách nghĩ đến những hồi mộng. Tôi khồng nhớ được gì cả, giấc ngủ kí­n mí­t tối bưng như một đường hầm ngột ngạt...

Là Bóng Hay Là Hình
Fyodor Dostoevsky - Đinh Đắc Phúc dịch
ĐẤT SỐNG xuất bản 1973

CHAPTERS 13 VIEWS 9864

Được xuất bản vào năm 1846, "Là Bóng Hay Là Hình" vẫn là hình ảnh con người trong trong cái nhìn lạ lùng của Dostoiesvski, ném ánh mắt tinh tế vào tậ­n nẻo thâm cùng của tâm hồn con người, những tâm hồn độc đáo, bất thường, bệnh hoạn.
Golyadkin, nhân vậ­t của câu chuyện, và "cái bóng sống thực" của y, cho ta thấy sự hoảng hốt ngỡ ngàng của con người về chí­nh mình: rất gần mà rất xa, thân thiết mà hậ­n thù, thậ­t một mà quả hai, rất hai nhưng chỉ là một. Nhưng mỗi chàng Golyadkin là một mẫu người: Nếu Golyadkin là một tí­ch lũy của những dồn nén ẩn ức, thì Golyadkin hai là sự giải tỏa những ẩn ức dồn nén đó: nếu Golyadkin một là con người trong sạch (theo cái nghĩa gần như sơ khai, nguyên thủy) thì Golyadkin hai là một người tạo ra bởi những giả dối của xã hội văn minh. Và tâm hồn què quặt của Golyadkin là bãi chiến, là sự giằng co giữa hai con người đó.

Lũ Người Quỷ Ám
Fyodor Dostoevsky - Nguyễn Ngọc Minh dịch
NGUỒN SÁNG xuất bản 1973

CHAPTERS 24 VIEWS 15936

F. Dostoevsky tin rằng con người dù sa đọa đến đâu vẫn có điểm tinh anh và có cơ cứu chuộc. Tác phẩm Lũ Người Quỷ Ám mang tí­nh lý giải chứ không lên án. Những kẻ lầm lỗi mà hành động sai quấy rồi cũng có ngày quay trở lại với nhân tí­nh, đó là điều mà tác giả muốn nhắn nhủ. Họ chỉ bị "quỷ ám" hiện thời, chứ không mãi mãi là "ma quỷ". Tuyển tậ­p tác phẩm F. Dostoevsky gồm những tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà vÇŽn kinh điển người Nga này sẽ góp phần làm giàu thêm tủ sách quý của bạn.

Hồi Ký Viết Dưới Hầm
Fyodor Dostoevsky - Thạch Chương dịch
VĂN xuất bản 1966

CHAPTERS 21 VIEWS 17695

Cả tập bút kí này lẫn tác giả của nó cố nhiên chỉ là tưởng tươÌ£ng. Tuy nhiên, nếu quan sát những hoàn cảnh trong đó xã hôÌ£i ta đươÌ£c hình thành, thì mẫu người tương tưÌ£ như tác giả tập bút kí này chẳng những có thể, mà coÌ€n nhất định phải có trong xã hôÌ£i ta.
Tôi muốn phác hoÌ£a rõ nét hơn bình thường môÌ£t chút cho đôÌ£c giả thấy môÌ£t trong những nhân vật của thời đại vưÌ€a qua, môÌ£t trong những người đại diện của thế hệ coÌ€n sống đến bây giờ. Trong phâÌ€n đâÌ€u có tên goÌ£i Dưới hâÌ€m này, nhân vật đó sẽ tưÌ£ giới thiệu về mình, trình bày những quan điểm của y và dường như có ý muốn giải thích những lý do khiến y đươÌ£c sinh ra trong xã hôÌ£i chúng ta. CoÌ€n phâÌ€n hai mới chính là những hôÌ€i ức về môÌ£t vài biến cố trong đời y.

Người Chồng Muôn Thuở
Fyodor Dostoevsky - Tô Thùy Yên dịch
KẺ SĨ xuất bản 1971

CHAPTERS 18 VIEWS 1003

Mùa hè đến, và trái với mọi sự chờ đợi, Veltchaninov vẫn ở lại Pétersbonrg. Chuyến du lịch miền Nam nước Nga mà ông đã dự tí­nh, không thể thực hiện, và vụ kiện tụng vẫn chưa thấy phần kết thúc. Vụ kiện tụng đó, liên quan đến một miếng đất, đã trở nên rắc rối. Nó có vẻ hơi giản dị và cái kết quả của nó gần như không thể bàn cãi được cách đây ba tháng về trước; nhưng bỗng nhiên mọi thứ lại trở nên lôi thôi. (Và theo thói thường, mọi thứ càng lúc càng tệ thêm). Bây giờ Veltchauninov thường hay lậ­p lại câu nói đó. Ông có một luậ­t sư khéo léo, thân thiết, danh tiếng, và ông cũng không cần đề ý đến tổn phí­. Nhưng sự sốt ruột và một thứ nghi ngờ lo ngại xúi giục ông đí­ch thân can thiệp vào công việc của mình: ông soạn thảo những bản điều trần mà luậ­t sư vứt vào sọt rác; ông chạy đến các cơ quan công quyền, không ngớt hỏi thăm tin tức và hiển nhiên việc đó chỉ làm chậ­m đi mọi sự. Vị luậ­t sư than phiền và cố thuyết phục ông đi về nhà quê; nhưng ông vẫn không thể quyết định đi được, dù là đi ra vùng ven đô. Bụi bặm, sức nóng ngộp thở, những đêm trắng ở Pétersbourg, đó là tất cả những gì ông hưởng được trong thành phố. Ông cũng chẳng được may mắn với cả căn phòng trọ của ông, ở một nơi nào đó gần Nhà Hát Lớn, mà ông đã mướn cách đây í­t lâu: “Chẳng có gì thành công hết” Nỗi ưu uất càng ngày càng trầm trọng, hơn nữa, từ lâu nay, ông cũng đã có khuynh hướng như thế …

Đầu Xanh Tuổi Trẻ
Fyodor Dostoevsky - Vũ Trinh dịch
NGUỒN SÁNG xuất bản 1974

CHAPTERS 31 VIEWS 2667

Không thể nhịn được nữa, tôi bắt đầu viết lại câu chuyện của những bước đầu trong đường đời của tôi. Lẽ ra, tôi không làm việc đó cũng được. Nhưng có một điều chắc chắn là tôi sẽ chẳng bao giờ viết lại tiểu sử­ của tôi nữa, dù tôi có sống đến trăm tuổi. Phải say mê con người của mình một cách hèn hạ lắm mới có thể nói tới mình mà không hổ thẹn. Lí­ do duy nhất tôi có thể viện ra để bào chữa cho mình ấy là động cơ thúc đẩy tôi viết không giống như trăm ngàn người khác, họ viết để được những lời tán tụng của độc giả. Vì một nhu cầu nội tại nên bỗng nhiên tôi nảy ra ý kiến ghi chép từng chữ một tất cả những gì đã xảy ra cho tôi kể từ năm ngoái. Tôi đã quá kinh ngạc trước những việc đã xảy ra! Tôi chỉ ghi chép lại những sự việc mà cố tránh bằng đủ mọi cách những gì xa lạ với chúng, và cố tránh nhất là những xảo thuậ­t văn chương; một nhà văn có thể viết suốt ba chục năm trường mà rốt cuộc chẳng hiểu vì sao ông ta lại có thể viết trong nhiều năm đến thế. Tôi chẳng phải là văn sĩ mà cũng chẳng muốn là văn sĩ. Đem lôi phần thầm kí­n của tâm hồn và mô tả đẹp đẽ những tình cảm của tôi ra bầy trên thị trường chữ nghĩa của văn đàn, họ, theo tôi, hẳn là một việc sỗ sàng và tồi bại. Tuy nhiên tôi cũng thấy trước một cách không phải không khó chịu, rằng có lẽ khó tránh được một cách triệt để những sự miêu tả tình cảm và những sự suy tư (có thể rất tầm thường nữa): bởi lẽ bất cứ công việc văn chương nào, dù chỉ thực hiện cho chí­nh mình thôi, cũng khiến người ta nản lòng! Và những suy tư ấy có thể rất thô lỗ, vì những gì mình phải, chí­nh mình ưa thí­ch rất có thể lại chẳng có chút giá trị gì đối với người khác. Nhưng tất cả những điều trên kia đều nên coi là một câu nói ngoài đề. Ấy thế là lời nói đầu của tôi đã viết xong: sẽ chẳng bao giờ còn có gì tương tự thế nữa. Ta hãy bắt tay vào việc! Dẫu rằng chẳng còn gì khó khăn hơn là khởi công sáng tác một cuốn sách, và có lẽ ngay cả bắt tay vào bất cứ việc nào nói chung.

Bông Uất Kim Hương Đen
Alexandre Dumas - Ngọc Thông dịch
TUỔI HOA xuất bản 1974

CHAPTERS 9 VIEWS 16929