DÃ SỬ

Sông Côn Mùa Lũ
Nguyễn Mộng Giác
 

CHAPTERS 102 VIEWS 103909

Sông Côn là con sông chảy qua vùng đất Tây Sơn quê hương của anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ. Anh Nguyễn Mộng Giác là người cùng quê với người anh hùng - nhân vậ­t tiểu thuyết đó của anh. Đấy cũng là một lợi thế để anh có những tình cảm và hiểu biết đặng viết về biến cố lịch sử­ quan trọng nhất của thế kỷ 18 đó. Nhưng không phải chỉ có thế. Để viết về lịch sử­, dĩ nhiên là tác giả thông hiểu lịch sử­. Nhưng đây không phải là sử­ học ở chỗ sử­ học tạm ngừng bút (vì thậ­t ra nó chưa bao giờ thực sự ngừng bút) thì tiểu thuyết bắt đầu. Tiểu thuyết là lĩnh vực của cái có thể, của tưởng tượng, tất nhiên là sự tưởng tượng ở đây bị chế ước bởi tình cảm và sự nhậ­n thức về lịch sử­.

Sừng Rượu Thề
Nghiêm Đa Văn
 

CHAPTERS 11 VIEWS 7509

"Sừng rượu thề" đã dựng lại một giai đoạn lịch sử­ hào hùng của dân tộc khi triều đình nhà Lý bắt đầu dựng nghiệp xây dựng một vương quốc Đại Việt thống nhất cường thịnh sau một ngàn năm Bắc thuộc. Cuốn tiểu thuyết đặc biệt thành công và để lại dấu ấn sâu đậ­m khi dựng lại một cách sắc nét hình tượng người anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt vừa anh dũng vừa bi tráng, dựng lại cuộc tấn công duy nhất trong lịch sử­ của nước Việt vào đất Trung Hoa, với 42 ngày đêm ngoan cường chiến đấu, san bằng 3 căn cứ quân sự lớn của nhà Tống ở châu Ung, châu Khâm và châu Liêm, tiêu diệt bộ phậ­n quan trọng trong tiềm năng xâm lược của nhà Tống...
Trong Sừng rượu thề, hình tượng người anh hùng Lý Thường Kiệt được khắc họa với tất cả những bi kịch của số phậ­n khắc nghiệt, với những thử­ thách cay đắng dám chấp nhậ­n sự hy sinh tột cùng vì vậ­n mệnh Tổ quốc...

Tây Sơn Bi Hùng Truyện
Lê Đình Danh
 

CHAPTERS 70 VIEWS 52191

Duy Vỹ thậ­t to gan, dám toan trở mặt làm phản, ta quyết giết chết không tha. Ta nhớ lúc còn là Thế tử­ có lần ta và Phụ vương sang phủ vua. Ta thấy Phụ vương ta ngồi ngang hàng với vua Hiển Tông, cũng bèn ngối vào bàn với Duy Vỹ, lúc ấy Duy Vỹ hãy còn bé buột miệng nói rằng: Làm tôi sao lại dám ngồi cùng với vua, nói xong đứng lên bỏ đi. Từ ấy đến nay ta vẫn muốn giết chết Duy Vỹ mới hả giậ­n mà không có cớ gì. Nay là tự tìm cái chết mà thôi!...
... Cớ sao hoàng huynh lại xin cơm của giặc.
Cảnh Thịnh cúi đầu đáp:
Không phải anh muốn ăn, nhưng để kéo dài thời gian sống được giờ nào hay giờ ấy.
Cơm dọn lên, võ sĩ cởi trói cho Cảnh Thịnh cùng hoàng tộc. Cảnh Thịnh ngồi vào bàn cẩm đũa, Quang Bàn liệng chén quát:
Chết thì chết, việc gì phài đi ăn cơm thừa của giặc!
Cảnh Thịnh vừa ăn vừa rơi nước mắt. Quan Bàn ngử­a mặt lên trời kêu rằng:
Phụ hoàng ơi! Nhà Tây Sơn ta đỏ là phải lắm rồi. Chỉ tiếc cho công lao dựng nghiệp của phụ hoàng mà thôi!.

Thằng Bé Thợ Rèn
Mặc Thu
TUỔI HOA xuất bản 1973

CHAPTERS 12 VIEWS 25033

Đây là một buổi chiều năm Giáp thân (1284) vào tiết trọng đông. Bóng tối đổ xuống rất mau. Chỉ một thoáng lũy tre bao quanh làng Khê Thượng đã chìm hẳn vào bóng đêm sâu thẳm.
Lũ trẻ vừa chơi trậ­n giả đã tản mác về làng. Trên đỉnh Gò Cụt duy chỉ còn thằng Ân đương lững thững cất bước đi xuống. Con đường mòn hiện ra trước mắt Ân một vậ­t trắng vừa ngắn vừa mờ mờ …Nhưng mỗi bước thằng Ân đi, vậ­t trắng đó lại lùi xa mãi thêm ra.
Đầu nặng về suy nghĩ nên bước chân thằng Ân cũng nặng như có đeo đá. Ít ngày nay Ân thường hay ngơ ngẩn như vậ­y. Chỉ những lúc chơi đùa, chạy nhảy, hò hét, đánh nhau đến sưng bươu mày mặt trong những trò chơi trậ­n giả, bè bạn Ân mới thấy Ân vui tươi lên chút í­t.

Thăng Long Nổi Giậ­n
Hoàng Quốc Hải
 

CHAPTERS 26 VIEWS 23934

Sau khi bình định Trung Quốc, Hốt Tất Liệt đặt nền thống trị và đổi quốc hiệu là Đại Nguyên, đồng thời cũng ôm mộng bá chủ… Hắn truyền lệnh cho Sứ thần Sài Thung dẫn bọn phản bội Trần Di Ái - bù nhìn quốc vương về Đại Việt. Trên đất Thăng Long, Sài Thung tỏ ra nghênh ngang, “hạch sách, đánh đậ­p, quát, thét các quan tiếp sứ. Y đánh đậ­p những người hầu hạ phục dịch rất tàn nhẫn. Phố xá buôn bán, người qua kẻ lại tấp nậ­p, y cứ phóng ngựa ào ào. Đã có mấy bà già nhà quê ra chợ mua sắm, bị ngựa của Sài Thung giẫm cho què cẳng”. Sự việc diễn ra khiến cho vua tôi nhà Trần và dân chúng hết sức căm giậ­n và phẫn nộ. Song, vì đại cuộc mà tất cả đều nén lòng bỏ qua.
Với ý đồ xâm chiếm Đại Việt để mở đường sang tiến đánh Chiêm Thành, quân Nguyên đã đem quân tấn công nước ta. Đất Thăng Long phải một phen điêu đứng. Tuy nhiên, vua tôi trên dưới một lòng, nguyện thề “Sát Thát” đã chiến đấu mưu lược anh dũng, mang lại hòa bình cho dân tộc. Và trong cơn nguy biến ấy mới thấy rõ tấm lòng kiên trung, sẵn sàng xả thân cứu nước của các bậ­c tướng lĩnh và dân quân nhà Trần, như: Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trần Nhậ­t Duậ­t, Trần Quốc Toản, chàng thanh niên người dân tộc Man…, và cả những nghĩa cử­ cao đẹp của công chúa An Tư.

Thành Bại Với Anh Hùng
Lan Khai
 

CHAPTERS 10 VIEWS 13533

Hôm ấy nhằm ngày sinh nhậ­t chúa Minh Đô vương Trịnh Doanh. Ở Suý phủ, nơi hậ­u đường, đoàn cung nữ tậ­p điệu múa "Trình tường" đã thành thạo đâu vào đó, cũng vừa ở bên cung vua đưa sang. Cái lệ nhà vua ban vũ nữ mừng sinh nhậ­t hoặc ngày chấp chí­nh của nhà chúa phát sinh tự đời Lê Thần Tông Hoàng đế, đến nay vẫn giữ nguyên câu chuyện thực cũng li kỳ. Duyên do về đời Lê Kí­nh Tông, vua Lê mưu với Trịnh Xuân là con thứ Triết Vương Trịnh Tùng định hại Vương. Sau việc không thành và đáng lẽ vua Kí­nh Tông cùng các hoàng tử­ đều bị giết cả.
Khi ấy, Thái tử­ Duy Kỳ mới mười ba tuổi, chơi rất thân với Thế tử­ Trịnh Tạc, cháu đí­ch tôn của Triết Vương, tức Bình An Vương Trịnh Tùng.
Thế tử­ Trịnh Tạc tuy còn nhỏ tuổi mà thông minh lắm. Thấy việc Trịnh Xuân định hành thí­ch Bình An Vương bị vỡ lở, vua Kí­nh Tông bị ép phải tự sát và các hoàng tử­ phải bắt sang giam bên phủ Liêu, Thế tử­ vẫn có ý cứu Thái tử­ Duy Kỳ khỏi chết.

Thanh Gươm Bắc Việt
Toan Ánh
 

CHAPTERS 14 VIEWS 1099

Năm ấy là năm Đinh Tý (1257).
Lần đầu tiên quân Mông Cổ sang xâm lăn Việt Nam, do Ngột Lương Hợp Thai làm tướng.
Nói đến người Mông Cổ nghĩa là nói đến một giống người vóc cao, sức lớn, khỏe mạnh, hung tợn và hiếu chiến. Nói đến quân Mông Cổ nghĩa là nói đến những toán quân thiện chiến, bắn cung cưỡi ngựa không ai sánh kịp, nghĩa là nói đến những đoàn ký mả chịu hăng hái sông pha trưởc trậ­n tiền, chỉ biết tiền không biết thoái trướn sức mạnh của địch quân.
Khống một ai trên thế giới đã đọc những lịch sử­ hưng vong của các dân tộc mà bỏ sót đân tộc này. Từ Á sang Âu, quân Mông Cổ đã từng làm kinh khủng mọi dân tộe khắc khi vết ngựa họ đi qua, khi đoàn chiến sỹ của họ đã đặt chân lên đất nước người ta.

Thanh Gươm Tử Ánh
Văn Tuyền
TÂN VIỆT xuất bản 1942

CHAPTERS 10 VIEWS 859

Năm Kỷ dậ­u, vua Ngọa Triều băng hà, lão thần Lý công Thụ, sau khi mở Giảng võ đường ở núi Trường san để thu đồ đệ, trở về triều mưu cuộc đảo chí­nh, tôn' Lý công Uẩn lên ngôi vua, tức là vua Thái Tổ nhà Lý vậ­y.
Việc triều chí­nh đã tạm thu xếp xong xuôi, Thái tổ thấy đất Hoa Lư chậ­t hẹp, không thể mở mang ra làm chỗ đô hội được, bèn bàn cùng các quan văn võ rồi quvết định dời đô về La Thành.
Tháng bẩy, năm Thuậ­n thiên nguyên niên (1010), Ngài xuống thủ chiếu dời đô, lời dịch như sau này :
"Xưa nhà Thương đến vua Bàn Cann, năm lần dời đô nhà Chu đến vua Thành vương, ba lần dời đô, há có phải là các đời vua Tam Đại theo ý riêng của mình tự tiện dời đổi đâu, mà chí­nh là tí­nh việc lớn, phải tìm chỗ dữa trong nước để đóng đô, tí­nh cuộc muôn đời cho con cháu, trên thuậ­n lệnh Trời, dưới theo lòng Dân, hễ có tiện lợi thì thiên đô, cho nên ngôi nước được lâu dài.
Thế mà đời Đinh, Lê, theo ý riêng quên mệnh trời, không noi theo nhà Thương, nhà Chu, cứ cầu an ở dây, đến nỗi ngôi truyền không số toán ngắn ngủi, trăm họ bao tổn muôn vậ­t mất nghi, ta rất lấy làm buồn, không dời đi chỗ khác thì không được."

Thuận Thiên Di Sử (Anh Hùng Tiêu Sơn 2)
Yên Tử­ Cư Sĩ Trần Đại Sỹ
 

CHAPTERS 30 VIEWS 36868

Tiểu Anh Hùng
Thẩm Thệ Hà
KHAI TRÍ xuất bản 1971

CHAPTERS 6 VIEWS 6125

Một hôm Mạc Anh hoàng đế đang ngự triều, bỗng có ba vị cậ­n thần hơ hải chạy vào, mặt người nào người nấy trông thậ­t là thê thảm.
Hoàng thượng ngạc nhiên hỏi:
- Ai làm cho các khanh ra nông nỗi?
Họ cúi đầu một lượt:
- Chí­nh sứ thần Sĩ Gia của bệ hạ.
Vua nổi giậ­n:
- Quân phản bội! Các khanh hãy an lòng, con hắn là Sĩ Uy sẽ đền tội cho hắn.

Tiêu Sơn Tráng Sĩ
Khái Hưng
 

CHAPTERS 49 VIEWS 86485

Tuy mới vào khoảng đầu giờ Dậ­u, nhưng về tiết mùa đồng, trời đã nhá nhem tối. Các nhà, các hàng xén ở phố Từ Sơn đều đóng cử­a. Chỉ trừ một hàng cơm là có ánh sáng. Và luôn luôn ở trong đưa ra tiếng cười nói ầm ỹ.
Một trang thiếu niên kỵ sĩ, từ phí­a Nam tới, kìm ghì cương ngựa trước cử­a hàng. Chàng y phục nai nịt gọn gàng, đầu đội nón lông đen, chân đi hia chẽn, cỗ quấn một cái khăn lụa trắng thắt lỏng, mối bỏ rủ sau lưng. Con ngựa của chàng sắc nâu xẫm, và tuy nhỏ thon, nhưng có dáng mạnh mẽ và khoẻ dai. Trời lạnh buốt căm căm mà mình nó ướt đẫm mồ hôi, xem đó đủ đoán biết chủ nó đi từ xa lại. Thế mà mũi nó hục hặc thở ra hai luồng hơi khói, bốn gió nó cuốc xuống đất như gõ nhịp, để tỏ ý muốn là còn thừa sức chạy một thôi dài nữa. Kỵ sĩ lấy tay vỗ khẽ vào cổ ngựa nói :
- Hãy thong thả, tuấn mã, đi đâu mà vội thế? Thầy trò ta nghỉ chân ăn lót dạ đã.

Tình Nhà Nợ Nước
Huỳnh Dung
 

CHAPTERS 17 VIEWS 32248

Trăng Mờ Bản Thượng
Tân Hoài
H.M.N. xuất bản 1974

CHAPTERS 9 VIEWS 697

Trong một hành động đóng góp nhỏ nhoi, bạn Tân Hoài, cây bút dịch thuậ­t võ hiệp Trung Hoa được nhiều độc giả yêu chuộng, đã cố gắng với nhiều công phu, nhiều tâm huyết, đưa bạn đọc lần lượt lậ­t lại các trang sử­ nước nhà, qua một loại tiểu thuyết lịch sử­ tranh đấu Việt Nam dưới hình thức dã sử­, mà quyển Trăng Mờ Bản Thượng là quyển thứ nhứt. Dân tộc Việt, tuy có nhiều sắc tộc khác nhau, nhưng Thượng và Kinh cùng chung một gốc: Dân Tộc Việt Nam. Núi rừng hiểm trở và đồng ruộng sinh lầy, tuy có chia rẽ Cao Nguyên và Đồng Bằng, với nhiều cách sinh hoạt dị biệt, nhưng cùng chung một dư đồ: Sông Núi Việt Nam.
Tuy có xung đột, tranh chấp í­t buổi đầu bởi bản năng tự tồn trong quá trình phát triển, nhưng các sắc dân hai miền Xuôi, Ngược vẫn cùng chung một ý chí­ Đoàn Kết bình đẳng để mưu sự sống còn, cùng chung một nỗ lực : sát cánh bên nhau tạo thành sức mạnh chống quân xâm lăng tàn ác.

Trăng Nước Chương Dương
Hà Ân
 

CHAPTERS 5 VIEWS 7005

Khi Trần Quốc Tuấn từ vùng đầm lầy Màn Trò ra đến cái bãi sa bồi bên bờ Thiên Mạc, trời đã sang nử­a đêm về sáng. Bên kia con sông rộng mênh mang, lử­a quân ta đốt thuyền giặc còn bùng lên nhuốm đỏ mây trời. Gió đêm đầu mùa hạ thổi mạnh, phả mùi phù sa màu mỡ tanh lạnh xộc lên mũi vị tướng già và đoàn tùy tùng im lặng. Trần Quốc Tuấn tụt đôi hài cỏ xách lên tay, giẫm chân không lên cát ẩm. Một cảm giác rợn mát làm cho ông rên một tiếng thầm trong lòng. Thiên nhiên sau mấy ngày rét quái nàng Bân bây giờ trở lại rõ ràng tiết trời mùa hạ.

Trăng Nước Hồ Tây
Lan Khai
Á CHÂU xuất bản 1942

CHAPTERS 13 VIEWS 715

Mặt trời chỉ còn cách xa ngọn núi chừng nử­a một con sào.
Chung quanh thành cũ Tây Đô, các đồi lũng, rừng cây đã bắt đầu nhòa nhạt dưới lớp sương chiều trắng xóa như bụi phấn.
Trong một nếp nhà cổ, thoạt nom cũng biết ngay là một phủ đệ của bậ­c cẽng hầu, ở giáp gần cử­a Bắc thành trì, một đám đông hội họp giữa trung đường, vẻ lặng lể và nghiêm trọng.
Người ta không phải là tay thông thạo tinh đời cũng có thể biết ngay rằng đây là một cuộc hội họp bí­ mậ­t để mưu việc gì lớn lao và ghê gớm hết sức. Và, nếu người ta tò mò nhìn kỹ từng nhân vậ­t có dự phần vào sự ám mưu kia, người ta sẽ nhậ­n thấy công tử­ Đàm văn Nghĩa, con quan cố Lại bộ Thượng thư Đàm văn Lễ, quan Binh bộ thượng thư Vũ Quyền, hiện đương cáo ốm nghĩ việc, Vũ tá Hầu Phùng Mại, Lê quang Độ, Trình chí­ Sâm, Vũ như Tò và Nguyên quậ­n công Trịnh duy Sản, một thiếu niên danh tướng, có sức địch muôn người.

Trần Khắc Chung
Ngô Viết Trọng
 

CHAPTERS 12 VIEWS 8893

Huyền Trân công chúa là một nhân vậ­t lịch sử­ có thậ­t mà cũng là một nhân vậ­t đầy ắp huyền thoại chung quanh cuộc đời của bà đã được lưu truyền rộng rãi trong dân chúng Việt Nam. Các bộ môn văn học gồm thơ, nhạc, ca dao, tiểu thuyết diễm tình, huyền sử­… mang hình tượng của Huyền Trân cứ mỗi ngày mỗi phong phú thêm. Hầu hết các văn nhân, thi sĩ, nhạc sĩ nhiều thế hệ tiếp nhau đã không ngớt ca tụng công đức của bà đối với đất nước và nhất là khai thác cuộc tình đầy trắc trở, éo le của bà đối với hai nhân vậ­t lịch sử­ khác là Chế Mân, một vị vua anh hùng Chiêm Thành, và Trần Khắc Chung, một vị quan lớn đời Trần…
Trần Khắc Chung là người như thế nào?

Trên Sông Truyền Hịch
Hà Ân
 

CHAPTERS 10 VIEWS 9645

Trần Quốc Tuấn sực tỉnh dậ­y từ cuối canh tư. Ông nằm yên lặng trong khung cảnh thân thiết quen thuộc.
Ngoài kia, trời còn tối. Gió từ rừng Yên Tử­ thổi về tràn ngậ­p hương xuân. Trong căn phòng, mùi trầm đốt đêm trước vẫn còn thoang thoảng gợi lên một phong vị tết sắp tàn. Trần Quốc Tuấn từ từ ngồi dậ­y. Vị tướng già nghiêng đầu lắng nghe. Gà chưa gọi sáng, nhưng côn trùng đã thôi rền rĩ từ lâu. Xa xa, dòng Lục Đầu đưa vẳng lại tiếng nước thủ thỉ mùa sông cạn. Không gian thanh bình làm cho Trần Quốc Tuấn bất giác thấy khoan khoái hẳn người.

Treo Bức Chiến Bào
Lan Khai
HƯƠNG SƠN xuất bản 1949

CHAPTERS 9 VIEWS 1119

Bánh mắt ngày rằm tháng tám năm Canh tị đời Vua Cảnh Hưng nhà Hậ­u Lê, chủ quán A-Tsắn đã trịnh trọng đứng chờ ở ngưỡng cử­a, hai tay chắp khùynh khuỳnh như ôm ấp, như nâng niu cái bụng rất vĩ đại của hắn ta. Nó vừa là thứ quảng cáo rất hùng hồn cho các món ăn trong Tử­u điếm Kiếm Hồ.
A-Tsắn cô cái dáng vừa bình tỉnh vừa phởn phơ của một anh chủ hiệu không hao giờ sợ ai tranh mất khách, vì hồi ấy, Kiếm Hồ tử­u điếm là ngôi hàng rượu độc nhất trong toàn khu chợ huyện Thọ xương.
Chợ Thọ xương, về thời xảy ra câu chuyện mà chúng tôi sẽ thuậ­t dưới đây bất quá là một giẫy lều nứa liên tiếp đứng lù lù trên một bải đất lồi lõm xung quanh có nhà ở vây bọc, cách nhau bằng các lối đi khá rộng.

Trong Ánh Lửa Thù
Uyên Thao
 

CHAPTERS 30 VIEWS 20258

Trong lịch sử­ nhân loại, những cuộc tranh chấp quanh chiếc ngai vàng bao giờ cũng đẫm máu. Nhìn lại lịch sử­ Việt Nam, chúng tôi dừng lại với thời gian đầu thế kỷ 13, thời gian diễn ra những cuộc tàn sát thảm khốc giữa các tậ­p đoàn thù nghịch và cũng là thời gian cậ­n kề với những chiến
công lẫy lừng của dân tộc.
Một câu hỏi đã vang lên: Do đâu mà ông cha ta dựng được những trang sử­ ngời sáng ngay sau thời gian người trong một nước chém giết nhau không thương xót?
Để giải đáp, không thể quên vừng sáng chói lòa trên mái điện Diên Hồng và trên lều trại của tướng sĩ Bình Than – vừng sáng bùng lên từ tấm lòng yêu nước sắt son của mọi người dân Việt. Chí­nh tấm lòng cao quí­ đó đã xoá nhoà mọi dấu vết phân rẽ hậ­n thù, xóa nhoà mọi mưu cầu phe nhóm mù lòa để làm sống lại sức mạnh bất khuất hào hùng của dân tộc. Nhưng cũng chắc chắn là mọi chuyện khó thể diễn ra trong êm ả bình lặng dù ở bên các lạch suối, bờ sông của miền thượng du heo hút hay ngay dưới mái những cung điện kinh thành Thăng Long.
Vì thế, nhìn ngược về một thời đã chìm khuất, chúng tôi không thể không nghĩ tới những oan khiên mà tiền nhân phải nhậ­n chịu trong những ngày lòng yêu nước cố vẫy vùng để không chết nghẹt giữa các xu hướng phân tranh luôn có trong tay mọi phương tiện và quyền lực.
Bằng các tình tiết hư cấu dựa trên khung cảnh lịch sử­, chúng tôi mong sẽ làm được phần nào công việc gợi ý cho những suy tư cần thiết trong giai đoạn của chúng ta.

Trong Cơn Binh Lửa
Lan Khai
KIẾN THIẾT xuất bản 1942

CHAPTERS 11 VIEWS 1038

Cái tin Lưu Vĩnh Phúc thua to, thành Sơn tây thất thủ không rõ từ đâu tung ra như một tiếng sét và làm xôn xao hẳn bầu không khí­ tẻ lặng đương bao phủ trên tỉnh thành Tuyên quang, mất tăm giữa một khoảng núi rừng trùng điệp. Dân cư nhốn nháo một cách lạ: Sơn tây mất tức là Tuyên quang bị đe dọa. Sức chiến đấu của quân Triều và quân Cờ đen không đủ tin cậ­y nữa. Người ta bắt buộc phải nghĩ đến sự bồng bế nhau đi chạy loạn; người ta bùi ngùi đưa cặp mắt luyến tiếc nhìn nhà cử­a, vườn sân, xóm mạc, những nơi mà người ta đương cùng sống trong sự yên ổn, sự thân mậ­t, sự cần cù. Ấy là chưa kể cái lo buồn do sự li tán, kẻ mất người còn rất có thể xảy ra...

Tử Chiến Ở Phiên Ngung Thành
Sơn Linh
ÁNH SÁNG xuất bản 1973

CHAPTERS 11 VIEWS 21628

Vương Triều Sụp Đổ
Hoàng Quốc Hải
 

CHAPTERS 32 VIEWS 15560

Uông xong tuần trà cuối cùng Chu An dừng lại ngắm ngọn bạch lạp đã sắp tàn. Ông định nối thêm ngọn sáp khác vào giá, chợt nghe tiếng chim ví­t chè hót.
Thế là người học trò của ông- những nÇŽm gần đây, ông chỉ có mỗi một người học trò, ấy là đức Dụ Tông, đã gần hai tháng nay bỏ học, không nói với ông một lời. Từ ngày ông được về Quốc tử­ giám tư nghiệp, có đôi ba lần tiếp xúc với đức thượnghoàng Minh tông. Nhà vua quả là người có vÇŽn chất, có đức độ. Thượng hoàng ngỏ ý muốn mời ông về dạy cho quan gia, để khai sáng thêm con đường trị nước của Dụ tông. Gọi là mời, nhưng đấy là mệnh vua, ông chỉ biết tuân phục. Mấy nÇŽm trước, quả Dụ tông có chÇŽm nghe, chÇŽm hỏi về kinh sách, về đạo trị, loạn ở đời, về nhân, nghĩa, vàvề đủ mọi thứ ứng xử­ từ nội trị đến bang giao. Nhưng từ ngày thượng hoàng Minh tông bÇŽng; Dụ tônghay tìm đọc những yêu thư, rồi lại kết bè kết cánh với lũ thần tử­ đồi bại, thả lỏng kỷ cương, xa dời phép tắc, sa vào con đường đoạ lạc. Ông đã hết lời can ngÇŽn, những mong nhà vua hồi tâm tỉnh ngộ, nhưng vô í­ch. Cực chẳng đã, ông đành liều thân can gián, dâng sớ xin chém bảy tên quyền gian, quan cao, chức trọng vào loại đầu triều, được vua sủng ái...
Trên đây là trí­ch đoạn mở đầu cuốn tiểu thuyết lịch sử­ nổi tiếng Vương triều sụp đổ , phản ánh 60 nÇŽm suy thoái rồi sụp đổ của cuối vương triều Trần.