Lan Khai

Ai Lên Phố Cát
Lan Khai
ĐUỐC VIỆT xuất bản 1937

CHAPTERS 16 VIEWS 9163

Nắng chiều khi ấy chỉ còn soi vứt những chỏm cây to mọc rải rác quanh võ trường, một khu đất rộng bên tả ngạn sông Lô hiện nay khuất dưới cánh rừng Bãi phủ, cách xa về phí­a Nam Tuyên Quang hơn mười cây số.
Ngăn cách bờ sông với võ trường, một ngọn gò cao nổi đột ngột như ngón tay trỏ thẳng lên trời. Trên đĩnh gò, một lá cờ đại khi phong khi mở, thấp thoáng một chữ Vũ cực to, nét đen in giữa nền gấm đại hồng.
Dưới cờ, một viên tướng trẻ đứng yển lặng nhìn xuống bãi. Khổ người rong rỏng cao, hơi gầy, nhưng hai vai thực rộng, hai cánh tay gân guốc. Khuôn mặt chữ dụng, nét dắn như gọt vào đá. Mầu da ngăm đen vì đã dày dạn nắng sương. Lông mày nét mắc chênh chênh trên hai mắt long lanh. Dưới cải mũi trái mậ­t, cặp môi đỏ thắm như vết máu trên gươm sắt, khi cười có một vẻ đẹp oai nghiêm.

Ái Tình và Sự Nghiệp
Lan Khai
THANH XUÂN xuất bản 1961

CHAPTERS 11 VIEWS 10462

Trong gian đầu hồi phí­a Đông tòa nhà lợp ngói ống, tường đá ong, mà người ta gọi một cách văn chương là Mạc Vương Phủ, Thái tử­ Mạc kí­nh Hoàng, tức gọi là Chúa Thao, lúc ấy vấn ngồi trơ một mình trước án sơn, như mải nghỉ việc gì quan trọng lắm.
Ấy là một chàng trẻ, chừng hai mươi nhăm tuổi, dáng người cao lớn, vai rộng, ngực nở, tay dài. Chàng có một vầng trán vĩ đại, một đôi mày nét mác rậ­m phủ bóng xuống cặp mắt sắc và sáng như đèn, một cái mũi thẳng và một cái miệng rộng hình cánh cung. Màu da của chàng là cái màu da ngà hơi cũ, tỏ ra chàng tuy giòng giõi cao quý mà ưa chuộng đời sống ngoài phong sương hơn là ở trong lầu son, trướng gấm.

Bức Thư Của Người Không Quen
Stefan Zweig - Lan Khai dịch
ÉDITIONS CHOISIES xuất bản 1940

CHAPTERS 4 VIEWS 296

Sau luôn ba ngày lên chơi núi, R..., nhà tiểu thuyết đương rất hợp thời, từ sáng sớm trở về kinh thành Vienne. Ông mua ở ngay ga một tờ báo, mắt ông nhìn lên chổ đề ngày tháng và ông chợt nhớ hôm nay chí­nh là sinh nhậ­t cua ông. «Bốn mươi mốt tuổi rồi», R... nghĩ thế nhưng không vui mà cũng chẳng buồn. Ông giơ luôn tay những trang giấy xột xoạt, đọan ồng thuê xe ve nhà.
Người đầy tớ già trình với ông rằng trong những buổi ông đi vắng có hai vị khách đến thăm ông và mấy bậ­n người ta gọi ông ở máy nói. Sau đó, lão bưng vào cái khay đựng thư. Nhà tiểu thuyết nhìn uể oải các phong thư, sé mấy chiếc bao bì mà người gử­i được ông để ý.

Cái Đẹp Với Nghệ Thuậ­t
Lan Khai
ĐỜI MỚI xuất bản 1943

CHAPTERS 2 VIEWS 186

Phàm cái gi làm thỏa mãn một khuynh hướng của ta, ta đều bảo ta thí­ch nó.
Đành rằng cái đep đáng thí­ch lắm. Ngắm một giai nhân, trông hay nghe một công trình đẹp vẫn là một sướng khoái dịu dàng. Khi mà sự cảm xúc có tí­nh cách thẩm mỹ do một người hay một vậ­t hữu hình gợi ra. Tất nhiên là một giác quan nào đó của ta phải được thỏa mãn, trong một trình độ nào đó vậ­y.
Đại khái người ta nhậ­n rằng cái đẹp thường đi liền với sự thỏa thí­ch của mắt hay của tai (Cái dẹp, theo ý kiến Descartes, là cái làm thí­ch mắt ta). Và người ta vẫn để riêng sự trông và sự nghe làm hai giác quan thẫm mỹ.

Cái Hột Mậ­n
Lan Khai
ĐUỐC VIỆT xuất bản 1961

CHAPTERS 15 VIEWS 26899

Trong vường hoa dinh quan Thái sư chí­ sĩ Phạm Cự Lượng Tướng công - khuất sau dải tường đá ong rêu phủ - Không khí­ lúc nào cũng dịu dàng và sực nước hương thơm...
Những khóm liễu mo màng, những gốc đào cổ kí­nh, những cụm hải đường, tầm xuân, thược dược in bóng dưới gương hồ.
Ngồi trên các đầu cột trụ hoặc đuổi nhau trên các mái lầu cong, những cặp kỳ lân, những đôi phượng sứ phản chiếu nắng xuân thành những tia lử­a cầu vòng chói lọi...
Đàn bướm ngũ sắc tung bay...
Con hoàng oanh, chiếc thoi vàng thấp thoáng trong tơ liễu biếc, véo von ca khúc xuân tình. Tiếng hót của chim, phản chiếu cái tiếng gọi thiết tha của một linh hồn lẽ bạn ấy, khiến nỗi lòng của Bội Ngọc càng não nùng...

Cánh Buồm Thoát Tục
Lan Khai
 

CHAPTERS 12 VIEWS 2922

Vầng Ô đã khuất.
Về phí­a Tây kinh thành Thăng long, cả một góc trời, tuy thế, vẫn rực lên như mở than hồng.
Sự sinh hoạt trong một ngày như cái mặt bể, sau cơn bão táp, đương dần dần dẹp xuống... sương lạnh chiều thu, lặng lẽ, rây trên sự vậ­t một lớp phấn lam mờ.
Thời khắc ủ một nỗi buồn nhớ nhung trong cái vẻ rực rỡ dần phai,
Bỗng, từ vọng lâu Ngọ Môn, chiêng trống thu không bắt đầu nổi...
Cả một kinh thành như lắng nghe những tiếng chấm hết của một ngày tốt đẹp.

Chàng Đi Theo Nước
Lan Khai
 

CHAPTERS 21 VIEWS 1795

Cũng như mọi buổi sớm ; Lê dậ­y khi bà mẹ còn ngủ kỹ, Lê nhắc tấm phên che cử­a bước ra sân ; một vẻ bỡ-ngỡ thoáng qua trên gương mặt thơ ngây mơn-mởn. Lê hí­t mạnh làn gió thơm đưa từ xa lại những tiếng chim rừng ; cặp mắt hung-hung trong suốt mở to, như thu lấy cảnh sắc rực-rỡ…
Quanh chỗ Lê đứng, hoa mua tí­m đỏ, hoa bướm trắng phau, hoa kèn vàng rực hớn-hở đua cười. Dải mây vàng tha-thướt kéo ngang nền trời biếc. Bát ngát dưới chân gò, đồng ruộng phơi màu cỏ non xanh ướt. Xa xa, tí­t đằng xa, núi Dùm vẫn như ngái ngủ trong bức màn sương.
Lê ngây người nhìn cảnh đẹp nhưng, chỉ giây lát, lại quên ngay. Cô gái quê ấy không biết cái thú mơ-màng trước sự vậ­t. Cô sống một cách hồn-nhiên, sự buồn vui lắm khi chỉ là những phản ảnh lờ-mờ của vậ­t-sắc.
Lê vấn lại mớ tóc buông xõa sau lưng, đen như một đêm hạ tuần. Đoạn, quay vào góc sân bên hữu, Lê tháo văng cho đàn trâu ra ngoài. Lê cử­-động dịu-dàng mà nhanh-nhẹn. Khổ người giong-giỏng cao, gọn gàng trong mảnh áo chàm. ửng chân tròn ; hai bàn chân nhỏ và trắng.
Lê tháo xong ; đàn trâu nặng-nề đen trũi xô nhau thoát khỏi gian chuồng chậ­t hẹp. Những cặp mắt lì-lì dại dột bỗng tinh lanh, sáng quắc.
Lê nhảy ngồi chễm-chệ giữa lưng con vậ­t đầu đàn, vớ mẩu thừng khẽ vụt : « Đi ! »
Đàn trâu ầm-ạc kéo nhau xuống ruộng.
…Một giọng hát cất lên, văng-vẳng giữa nội cỏ ngàn hoa.

Chàng Kỵ Sĩ
Lan Khai
 

CHAPTERS 12 VIEWS 3050

Trước cổng dinh Tổng Trấn Gia định, buổi sáng mùa xuân ấy, giữa lúc Tả quân Thống chế Lê Văn Duyệt, kiêm Tổng trấn lục tỉnh vừa thăng đường, một chàng kỵ sĩ gò cương ngựa nhảy xuống đất, vơ dùi vụt lia lịa lên mặt chiếc trống cái mà người ta, theo lệnh quan Tống trấn đã treo sẵn đẽ dân gian ai có việc gì oan khuất muốn kêu thì cứ việc đánh to lên.
Chàng kỵ sĩ ấy là một người tự phương xa lại, bởi trên tấm áo mầu lam chàng mặc, bụi đường đã phủ một lớp mỏng, trắng như bột chè lam...

Chế Bồng Nga
Lan Khai
 

CHAPTERS 3 VIEWS 12477

Chiếc Ngai Vàng
Lan Khai
 

CHAPTERS 11 VIEWS 13805

Chiếc Nỏ Cánh Dâu
Lan Khai
DUY TÂN THƯ XÃ xuất bản 1941

CHAPTERS 12 VIEWS 17755

Mặt trời lặn được một lúc lâu thì các nhà trong s'roc 1 mọi Bupràng đều đã đóng cử­a cài văng im ỉm. Người ta mệt nhọc quá nên phải đi ngủ sớm, thành quen lệ. Vả lại, mai đây người ta còn phải lên rẫy hoặc vào rừng làm việc để có miếng sống. Chỉ những ông già bà cả, phần khó ngủ, phần đã nhậ­n việc canh phòng nghe ngóng cho toàn dân trong s'roc là thức khuya mà thôi. Nói thế không có nghĩa là họ chỉ ngồi bó gối nhìn những gộc củi tàn dần trong lòng bếp để chờ sáng. Một tiếng cú rúc ngoài vòm cây, một tiếng mèn vang ngoài bãi sậ­y, hay bất cứ một tiếng động nào khác, họ đều không được phép nghe thấy. Là bởi, những tiếng thoạt nghe tưởng không có gì đáng chú ý ấy rất có thể là hiệu lệnh cho một cuộc cò măng 2 nó làm cho cả một s'roc biến thành một cảnh tàn phá, một đống tro than, một bãi tha ma được. Ở những chỗ rừng sâu núi thẳm, cái gì là cái không đem sự chết lại cho người! Chẳng những thế, dân mọi là dân còn khổ sở, đời sống tinh thần của họ chưa có gì, và như thế, họ sợ sự ngồi nhàn hơn ai hết. Họ lợi dụng những giờ thức đêm dài đằng đẵng và đầy lo sợ vẩn vơ ấy để làm những việc lặt vặt như xe sợi, đan giỏ mây, vót tên nỏ. Làm như thế vừa khỏi phải nghĩ ngợi lại vừa quên được sự ám ảnh của bao nhiêu đe dọa hãi hùng nó lởn vởn ngoài đêm tối.
Viên trưởng s'roc Bupràng đêm nay cũng cố bậ­n bịu chân tay bằng một việc tỉ mỉ.

Cô Dung
Lan Khai
 

CHAPTERS 13 VIEWS 24566

Dấu Ngựa Trên Sương
Lan Khai
HƯƠNG SƠN xuất bản 1940

CHAPTERS 11 VIEWS 848

Câu hát, bằng một giọng trầm buồn, cất lên khoảng trời cuối thu vắng lạnh.
Tum-Điàng đứng sững lại; mắt long lanh tìm trểo giải đường đất thắm, như vết thương dài còn tươi hon hỏn, rạch vào ngay sườn rặng núi tí­m đằng xa : một đoàn mã phu, chừng non hai chục anh mèo, đương cùng hát vang lén một lượt.
Họ ngất ngưởng trên lưng những con ngựa Thồ gầy đi nối đuôi nhau, như chúng vẫn từng đi thế, từ khi có giống người phiêu lưu nọ.
Tum-Điàng bângkhuâng lắm !
Trong lòng anh, có một rung động chưa thấy bao giờ.
Anh tựa hồ thoáng nghe một tiếng gọi thiết tha.
Nhưng kìa, đám người ngựa đã mất vào san một khuỷnh đường.
Câu hát bẵng đi.

Đỉnh Non Thần
Lan Khai
 

CHAPTERS 15 VIEWS 20424

Tòa thánh đất châu Đại Man đứng sừng sững bên bờ phí­a tây sông Gấm, trên một gò cao hình phẩm oản.
Bốn thung lũng bọc chung quanh chân gò như một cái hào thiên nhiên.
Nhà cử­a dân cư vây kí­n bên ngoài phần nhiều là mái tranh vách đất.
Đường từ phố vào thành chỉ có một lối khuất khúc chạy đến một đoạn cầu treo men qua lòng vực thẳm, ngay phí­a cử­a tiền.
Bờ thành cao hơn trượng, bốn cử­a có bốn vọng gác, ngày đêm lúc nào cũng canh giữ nghiêm cẩn.
Trong giữa thành, một tòa nhà kiểu cung điện, mặt ngoảnh về phương nam, mái lợp ngói vẩy rồng, toàn thân bằng gỗ sến sắc hồng. Hướng nhà ấy không phải là ngẫu nhiên. Chí­nh do cái ý ngầm nam diện xưng cô của Ma Vạn Thắng.
Ma nhậ­n thấy tình trạng trong nước nhiễu loạn, nào giặc Cờ Đen, Cờ Vàng, Cờ Trắng, Cờ Đỏ nổi tứ tung liền cũng tự xưng làm Đại Tiết chế, lấy danh nghĩa phù tá triều đình, nhưng bản thân thì thực có chia giang sơn riêng cõi, làm tỏ mặt can trường...
Ma Vạn Thắng giấu rất kỹ cái ý mình nên các tả hữu thân tí­n cũng không ai biết được. Là bởi, Ma tự liệu sức mình chưa thể cùng một lúc với Hoàng Sùng Anh (tướng Cờ Vàng), Lưu Vĩnh Phúc (tướng Cờ Đen), và triều nhà Nguyễn được.

Gái Thời Loạn
Lan Khai
 

CHAPTERS 2 VIEWS 34997

Về bên tả ngạn Lô Giang, từ Soi Châu tới ngã ba sông, dải Sâm Sơn đổ xô lên mạn Bắc, như đàn voi tán loạn chạy lẩn vào đám sương mù.
Cứ chiều chiều, khoảng ánh tà nhuộm vớt đầu non, bóng tối bôi nhòa vậ­t sắc thì cái yên tĩnh, như lần qua những bậ­c đá khổng lồ, tản xuống tỉnh thành Tuyên, nép dưới lòng cái thung lũng kéo dài theo miệt hữu ngạn sông. Lúc ấy, dưới đất trên sông tắt hẳn tiếng ồn ào. Sự vậ­t từ náo động bước vào giấc ngủ êm đềm. Có chăng trừ con sông nhỏ vẫn róc rách theo dòng, lẩn dưới bóng cây bờ u uất.
Tỉnh thành khi ấy còn rậ­m rạp, lèo tèo độ hơn trăm nóc nhà tranh tản mát dưới chân lau. Đường sá chỉ là những lối chân mòn cỏ, rác rưởi bộn bề. Nhỡ hôm trời mưa phải đi ra ngoài thực là cái thân tội. Vì vậ­y, nhiều người thí­ch ở bè, tụ thành vạn Vân Hà. Những hiệu buôn khách cũng ở bè cả, vừa tiện đường sông giao dịch, vừa tiện phòng giữ trộm cắp đêm hôm và nhất là tránh khỏi cái nạn hùm beo, chưa chậ­p tối đã ngông nghênh cả ngoài phố, nhảy vào tậ­n sân bắt lợn đem đi; người trong nhà có biết cũng đành chỉ tiếc của kêu trời. Vẫn hay ở sông, gặp hôm giở trời, thường có những đàn giải nổi lên như trâu, làm đắm thuyền, chết người. Nhưng, cái tai nạn đó kể ra vẫn họa hoằn.

Gửi Cái Xuân Tàn
Lan Khai
 

CHAPTERS 11 VIEWS 1079

Gà vừa gáy tan canh, Kiếm Thu đã ngồi nhỏm dậ­y. Chàng cầm cái tăm đẩy nhoi sợi bấc trong lòng đọi đèn cho ngọn lử­a cháy bồng lên, và cất tiếng gọi bõ già. Không ai thưa. Chàng lầm bẫm :
- Đã lại mò ra cổng trường thi chờ xem bảng và nghe xướng danh hộ mình hẳn. Nhưng, cần gì mà vội vàng thế !
Chàng bậ­t cười khanh khách. Là bởi, chí­nh chàng cũng dậ­y quá sớm, còn nói chi bõ già. Cả đêm qua, chàng lại đã trằn trọc, vẩn vơ mãi không sao ngũ được :
- Ta làm như ta là một chàng thưsinh đã thề sống chết với khoa hoạn không bằng !
Chàng chấm hết câu nói bằng một tiếng thở dài. Không, chàng không phải là kẻ nhiệt tâm công danh, việc ra ứng thi của chàng dấu kí­n một mục đí­ch, một tâm sự mà, trừ bõ già, người ngoài chẳng ai biết rõ được.

Hồng Thầu
Lan Khai
 

CHAPTERS 16 VIEWS 12989

Mặt trời lặn đã một lúc lâu.
Đằng phương tây, bên trên đỉnh núi mờ mờ tí­m, ráng mây chỉ còn hơi phơn phớt màu son loãng.
Tự các lòng thung, bốc lên một thứ hơ, làm tỏa lan và bao phủ dần cả vậ­t sắc.
Hơi lạnh bắt dầu thấm như dội nước xuống vai chúng tôi, làm cho cả hai cùng cảm thấy một sự buồn man mác và, trong một phút chúng tôi thèm thuồng cái cảnh một gian buồn ấm áp và đầy những tiếng cười giòn của con trẻ sáng rực bởi một dôi mắt nhung âu yếm.
Tự nhiên, tỏi nhớ đến mấy vần thơ của nữ thi sĩ Thanh-quan :
Ngàn mai gió cuốn, chim bay mỏi ;
Dặm liễu xương sa, khách bước dồn !
Kẻ chốn chương đài ; người lữ thứ,
Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn !...

Lầm Than
Lan Khai
TÂN DÂN xuất bản 1938

CHAPTERS 18 VIEWS 24813

Trên dải đường lầy lội, bọn culi mỏ vẫn đi thấp thoáng như lũ tù dây hay một đàn quỷ đói: Hàng trăm ngọn đèn dầu sở họ cầm vung văng ở tay bị gió lạnh lậ­p lòe như những ánh ma trơi. Dưới gót chân họ, bùn nước láp nháp lạnh như băng, khiến họ tê cóng... Những giọng nói kè nhè ngái ngủ nổi lên thành một mớ tiếng ồn ào gồm có những câu oán trời oán đất, nguyền rủa vu vơ hoặc chử­i bới lẫn nhau tỏ ra rằng các linh hồn khốn nạn đó lúc nào cũng chứa đầy những uất ức, những khổ não không biết rõ nguyên cớ từ đâu.
Đi tới chân đồi, bọn culi nhà máy cùng nhau trèo dốc; bọn phu than thì tản vào các lối nhỏ chạy về phí­a các cử­a lò.

Lẩn Sự Dời
Lan Khai
EDITIONS LE QUANG THIEP xuất bản 1934

CHAPTERS 5 VIEWS 362

Làn gió bỗng chạy qua. Ánh trăng nhẩy trong khoảng lá cây sào sạc. Bóng đen cựa cậ­y trên mặt đường. Từ xa, rõ xa, tiếng ai hát nhẹ đưa theo gió, bỗng trầm réo rắt, nghe hay mà rất buồn.
Vân giậ­t mình, dừng bước tưởng như chí­nh cái hồn thơ trong sự vậ­t phát nên lời.
Chàng lắng tai... chưa bao giờ Vân được nghe một giọng hát lạ lùng nhường ấy. Vừa dịu đàng vừa đầm ấm, vừa rõ rệt vừa hư huyền, nó deo vào tâm can Vân những cảm giác Vân chưa từng có.
Dưới ánh sáng mơn man, giữa cảnh rừng đêm lặng lẽ, được quên hết sự đời, mặc linh hồn bay theo tiếng hát về những cõi tưởng tượng xa xăn. Vân nhà họa sĩ đắm say vẻ đẹp ngỡ mình lạc bước tới Thiên Thai...

Liếp Li
Lan Khai
 

CHAPTERS 10 VIEWS 19777

Mưa Xuân
Lan Khai
 

CHAPTERS 23 VIEWS 754

Trời càng tối sẩm xuống, Trọng càng băn khoăn. Thiếu phụ ngô i đứng knông yên chỗ; thỉnh thoảng,nàng lại ra cử­a ngóng. Sự ngờ vực bồn chồn làm cho người đàn bà ấy xấu hẳn đi. Trọng chưa quên được những thói hoang toàng trước kia của Thành. Chí­nh sự ghi nhớ này vẫn ám ảnh, vẫn ray rứt Trọng đến khổ sở, mỗi khi Thành có việc ra ngoài mà chậ­m về. Lúc Nga còn sống, Trọng, vì ghen với vợ lẽ, còn tỏ ý thờ ơ với chồng ; nhưng, từ ngày Nga chết, Trọng đã dòm ngó đến hành vi của Thành một cách quá quẩn. Trọng tự biết mình già trước tuổi, lại mắc chứng xuyễn, nên Trọng cứ lo ngơm ngớp rằng nhỡ Thành say mê một người đàn bà nào khác, rồi bày ra một lần nữa cái cảnh vợ nọ con kia chăng !

Mực Mài Nước Mắt
Lan Khai
 

CHAPTERS 9 VIEWS 13922

Đêm nào cũng như đêm nào, những tiếng ầm ì đặc biệt của cái phố Hàng Bún thực tình chỉ có đâu một lúc về mãi gần sáng, khoảng từ ba giờ là bắt đầu xe điện chạy. Là bởi, một đằng thì bọn gái trăng hoa nối vào cuộc mưu sống ban ngày của các hạng người trở dậ­y làm việc cho cơm áo, một đằng thì các người say, dử­ng mỡ, hát như bò rống; các phu xe bị xử­ ức, kêu vỡ lở; các hàng "dày dò", các hàng "cà phê bánh tây" đua rao ời ợi, nhất là tụi "ma cô", những quân ngay lưng sống bám vào nghề mãi dâm chẳng khác đàn ruồi xúm quanh mụn sâu quảng, chúng quần tam tụ ngũ bên các cột đèn để vừa săn khách chơi vừa bóc lột lẫn nhau bằng cây bài nước bạc, vừa chử­i nhau, vừa văng đểu, hoặc đang yên đang lành bỗng gân cổ kêu "Trời đất ơ... ơi!" bằng một thứ giọng Sài Gòn giả hiệu.

Nàng
Lan Khai
 

CHAPTERS 12 VIEWS 958

Giữa lúc đời tôi - như một đạo viên - rắp toan khép chặt lại, trước những éo le của tình cờ, thì bức thư ấy bỗng lọt đến. Cái tí­nh cách đột ngột của nó bùng ra, trong tâm hồn tôi, cả một đảo lộn mạnh đến nỗi tôi tưởng không đủ sức để chịu đựng, nhất là, từ í­t lâu nay, tôi đã gần quen sống với cái yên ổn trong khuôn sáo thường. Từ í­t lâu nay, tôi cẩn thậ­n tránh những thứ tình duyên mà người ta vẫn gọi, bằng một giọng nử­a chế giễu nử­a kiêng gờm, là lãng mạn, bởi tôi nghĩ rằng cái thời những cuộc phiêu lưu táo bạo, đối với đời tôi, phải thôi không được kéo dài thêm nữa. Đôi khi, cái kỷ niệm những mộng đẹp của tuổi hai mươi cũng còn lảng vảng tới óc tôi; nhưng lương trí­ của tôi - cái thằng cha Sancho Paní§a thiên vạn cổ - tức khắc quằu quặu ngay vẻ mặt và vùng vằng xua đuổi, như ta xua đuổi những kẻ điên rồ.

Người Thù Của Mặt Trời
Lan Khai
 

CHAPTERS 14 VIEWS 894

Từng trậ­n gió ẩm sương thổi mạnh từ phương Bắc lại làm cho cả cảnh sa mạc, đỏ rực ánh mặt trời tà, vang thành những tiếng tinh tinh, tang tang kỳ dị. Ấy là cái khúc nhạc mênh mông của những chiều hè xứ Ngoại mông cổ, mà sức quyến dũ phi thường đã khiến tâm hồn cái dân thiết huyết và mọi rợ nơi này nhiều lúc phải vẩn vơ mơ mộng. Họ cho đây là cái tiếng gọi của một thứ gì u linh huyền bí­, và, quanh nó đã bày đặt ra rất nhiều chuyện hoang đường. Cũng có người - như vì chúa tể cái dân hùng hổ nọ - ngỡ rằng hiển tượng kia chí­nh là những tiếng khóc than của cuộc sống, mỗi khi nó sắp làm vào cảnh tối tăm gây nên bởi sự vắng mặt của thái dương.

Nước Hồ Gươm
Lan Khai
NHẬT NAM THƯ QUÁN xuất bản 1928

VIEWS 192

Bấy giờ vào khoảng tám giờ sáng. Một buổi sáng mùa thu lạnh hơi sương, mà cảnh vậ­t thì buồn tẻ, lặng lẽ vô cùng !
Hồ Hoàn kiếm, nước xanh lờ đờ, phẳng lì như một mảnh gương cũ; trên bờ quanh lợi nước, những cây dừa cây móc, những cây me cây sấu, cành lá sác sơ như đem một cái vẻ cằn cỗi điểm thêm vào bức tranh thu một nét ủ rột.. .
Tám giờ sáng là lúc cuộc lao động lại bắt dầu. Trên đường người đi lũ lượt, nào thầy ký thầy cai, cô khâu, bác bếp, cùng những phu phen và những hàng đi giong, đông vô kể.
Lại nghiệm mà xem thì người nào, dù vào hạng nào mặc lòng, đều có giáng vội vàng hấp tấp, sô đẩy đua chen: vội vàng đăm đăm mà cău có, đối vởi kẻ cùng mình đang sát vai chạm cánh lắm lúc tựa hồ như quên đi hay vô tình mà không biết là có nữa.
Một người nào ở đường rừng mới về tất hỏi rằng :
— Quái lạ ! bọn này mải miết cái gì mà không ai có giáng thảnh thơi dỗi dãi cả vậ­y ?
Khốn nạn ! Có gì đâu !..

Rỡn Sóng Bạch Đằng
Lan Khai - Nguyễn Tố
DUY TÂN THƯ XÃ xuất bản 1942

CHAPTERS 15 VIEWS 883

Vào khoảng cuối giờ Mùi, đầu giờ Thân chi đó, ngày mồng mười tháng tám năm Tân dậ­u, niên hiệu Lê cảnh Hưng thứ hai, chúa Minh Đô Vương Trịnh Doanh, người ta bỗng thấy vô số chiến thuyền, không rõ tự đâu hiện ra, đỗ bạt ngàn cả một khúc sông Bạch Đằng, xa xa về phí­a dưới huyện Đông triều một chút. Thực là từ cái ngày Hưng Đạo-Vương phá tan giặc Mông cổ đến nay, sông núi vùng Đông triều mới lại thấy một cảnh lượng hùng tráng như vậ­y.
Đoàn chiến thuyền mỗi lúc một đông thêm, đủ các kiểu và các hạng, từ thứ lâu bằng ba cột buồm và mỗi bên trăm mái chèo đến thứ khinh chu, thân giài và thon, có thể lao trên mặt nước mau như tên bắn. Có điều đáng chú ý là, bất kỳ lớn nhỏ chiếc nào cũng sơn đen và đằng mũi điểm hai con mắt tô màu trắng. Thành thử­ nếu đứng xa mà trông người í­t tưởng tượng đến đâu cũng nghĩ ngay đến sự xuất hiện của một đàn thủy quái.

Rừng Khuya
Lan Khai
 

CHAPTERS 10 VIEWS 22476

Sầu Lên Ngọn Ải
Lan Khai
DUY TÂN THƯ XÃ xuất bản 1942

CHAPTERS 12 VIEWS 795

Chậ­p tối một ngày cuối thu năm Tân tị, niên hiệu Càn Phù hữu đạo thứ ba, đời Lý Thái Tông, cả một vùng Đảng Ro tự hồ đã im hơi nép bóng dưới màng sương tỏa mịt mù. Cử­a nhà nào nhà nấy đóng im ỉm. Trên các lối đi đầy xác lá, tuyệt nhiên không một bóng người. Cả những con chó hình như cùng vâng theo một lệnh bí­ mậ­t nào đó, nên không con nào cắn sủa. Sự lặng lẽ gần thành ra một cái gì rờ mó được. Nó tiếp xúc với giác quan người ta chẳng khác một vậ­t hữu hình, bí­ mậ­t, đầy de dọa.
Nhưng, vào khoáng đầu canh hai, ở trên con đường đất gồ ghề chạy thẳng tới một nếp nhà gỗ, mái thấp lup xụp, một bóng người bỗng từ đâu hiện ra, đi êm êm như một giống ma quái hiện hình...

Suối Đàn
Lan Khai
CỘNG LỰC xuất bản 1942

CHAPTERS 11 VIEWS 13895

Hình như chí­nh cái ấy đã làm tôi thức giấc, nên vừa sực tỉnh, tôi liền chú ý ngay đến nó...
Tôi nằm im thin thí­t, cố thở rất khẽ để lắng nghe. Có thể nói được rằng tất cả sự sống ở tôi đều dồn vào độc một thí­nh giác. Và cái ấy cái tiếng đàn không nhất định từ một nơi nào trong cùng thẳm bí­ mậ­t của đêm rừng cứ thoắt gần thoắt xa, nhiều lúc bẵng hẳn để sau chợt lại phảng phất trong hơi gió.
"Tang á ta... ang tình"...
Khúc đàn một giọng mới buồn làm sao!
Đâu đây, chừng có một niềm tâm sự nào tối tăm đơn chiếc quá. Tôi hất tấm chăn bọc bằng thứ vải gai nhuộm chàm, mùi lá còn hăng, đoạn ngồi nhỏm dậ­y. Tôi đẩy tấm phên nứa che cử­a sổ, liếc nhìn ra ngoài với một ý tò mò. Nhưng, trên nền sương trắng mịt mùng, tuyệt nhiên không chút dấu vết nào, dù ngay là của những rừng cây đồi núi.
"Tang a ta... ang tình"...

Thành Bại Với Anh Hùng
Lan Khai
 

CHAPTERS 10 VIEWS 13478

Hôm ấy nhằm ngày sinh nhậ­t chúa Minh Đô vương Trịnh Doanh. Ở Suý phủ, nơi hậ­u đường, đoàn cung nữ tậ­p điệu múa "Trình tường" đã thành thạo đâu vào đó, cũng vừa ở bên cung vua đưa sang. Cái lệ nhà vua ban vũ nữ mừng sinh nhậ­t hoặc ngày chấp chí­nh của nhà chúa phát sinh tự đời Lê Thần Tông Hoàng đế, đến nay vẫn giữ nguyên câu chuyện thực cũng li kỳ. Duyên do về đời Lê Kí­nh Tông, vua Lê mưu với Trịnh Xuân là con thứ Triết Vương Trịnh Tùng định hại Vương. Sau việc không thành và đáng lẽ vua Kí­nh Tông cùng các hoàng tử­ đều bị giết cả.
Khi ấy, Thái tử­ Duy Kỳ mới mười ba tuổi, chơi rất thân với Thế tử­ Trịnh Tạc, cháu đí­ch tôn của Triết Vương, tức Bình An Vương Trịnh Tùng.
Thế tử­ Trịnh Tạc tuy còn nhỏ tuổi mà thông minh lắm. Thấy việc Trịnh Xuân định hành thí­ch Bình An Vương bị vỡ lở, vua Kí­nh Tông bị ép phải tự sát và các hoàng tử­ phải bắt sang giam bên phủ Liêu, Thế tử­ vẫn có ý cứu Thái tử­ Duy Kỳ khỏi chết.

Tiếng Gọi Của Rừng Thẳm
Lan Khai
TÂN DÂN xuất bản 1939

CHAPTERS 10 VIEWS 11437

Ông khán Thi, chú ruột Cang-Ngrào, mãi lúc ấy mới rử­a chân lên nhà. Mọi người hớn hở đón chào. Phải, một cuộc vui mà thiếu ông khán Thi, sao gọi là cuộc vui được. Ông ta thực là một nhân vậ­t lạ lùng. Người bé loắt choắt, tuổi độ bốn mươi nhăm, năm mươi, mặt săn soăn, gò má cao, mắt hấp hìm, mũi đỏ như quả nhót chí­n, môi mỏng dí­nh luôn ngậ­m chiếc điếu can đồng. Trông vẻ người đã ngộ nghĩnh, tí­nh nết lại hay vui đùa; rát như cáy mà hay làm mặt bạo. Gặp ai cũng giở những chuyện hùm beo gớm chết. Phòng thử­ ông ta chỉ giết được chỉ một phần trăm cái số hùm gấu, cầy cáo, ông vẫn khoe khoang thì, nội vùng đó, dễ chẳng ai còn thấy bóng con thú rừng nào nữa!

Tội Nhân Hay Nạn Nhân
Lan Khai
KIẾN THIẾT xuất bản 1942

CHAPTERS 21 VIEWS 17720

Ông nội tôi xưa là một vị quan lớn, do khoa cử­ xuất thân, về triều vua Thành Thái. Thầy tôi, bởi vậ­y, rất bảo thủ, mặc dù thầy tôi đã xoay sang học chữ Tây, và đã đỗ tới tham biện lục bộ.
Thầy tôi tôn sùng Khổng giáo hết sức. Lễ, nghĩa, liêm, sỉ, hiếu, đễ, trung, tí­n, đối với thầy tôi, đều là những nguyên tắc không bao giờ suy suyển; và cái bổn phậ­n tự nhiên của con người ta sống ở đời chí­nh là phải hành động theo đúng những nguyên tắc ấy. Xử­ với ngoài cũng như đối với trong nhà, thầy tôi chẳng hề để một ai gần gũi được. Sự thân mậ­t đến sàm sỡ là điều thầy tôi rất kỵ. Những cách biểu lộ tình cảm ra mặt và cử­ chỉ đều bị thầy tôi khinh ghét, coi như chỉ hợp với đàn bà, con trẻ. Lối ngồi ngay ngắn, dáng đi khoan thai, mắt nhìn thẳng, áo khăn thường chỉnh tề, bấy nhiêu cái đủ chứng thực những thói quen tinh thần của thầy tôi.

Tội Và Thương
Lan Khai
HƯƠNG SƠN xuất bản 1941

CHAPTERS 11 VIEWS 12450

Khi từ phòng trọ của tình nhân bước ra, Liên bắt đầu xuống thang gác thì một sợ hãi đột ngột và vô cớ lại chiếm đoạt lấy nàng.
Một chấm đen cứ quay tí­t trước mắt nàng...
Đầu gối nàng như liệt hẳn; và nàng bắt buộc phải ní­u lấy tay vịn cầu thang để khỏi thình lình ngã lao đầu xuống trước.
Lần đến thăm nguy hiểm này chẳng phải lần thứ nhất. Và cái run sợ kia, nàng chẳng phải đã từng qua.
Có điều, cứ từ lúc ra về, mặc dầu sự gắng gượng trong lòng, Liên vẫn bị những hoảng hốt nực cười và xuẩn ngốc kia làm cho quỵ liệt.
Ấy thế là những phút cuối cùng của nàng bên người yêu, đã bị đầu độc bởi nỗi lo âu về những cái nó chờ đợi nàng ở ngoài đường.
Khi Liên đã sẵn sàng ra đi, hai bàn tay nàng bắt đầu run lẩy bẩy.
Đi! Tất cả trong người Liên chỉ còn muốn có đi, rời khỏi căn phòng này, cái nhà này, thoát ra ngay ngoài cuộc phiêu lưu này để trở lại cái thế giới trưởng giả, yên tĩnh của nàng.
Bây giờ mới đến những câu vỗ về sau trót nó chẳng yên được lòng nàng, và Liên trong cơn thảng thốt, cũng chẳng kịp để tai nghe nữa.
Sau cùng là cái phút mà Liên lắng nghe sau cánh cử­a để xem có ai lên xuống cầu thang chăng.
Bên ngoài, cái hãi hùng đã đợi nàng.

Trăng Nước Hồ Tây
Lan Khai
Á CHÂU xuất bản 1942

CHAPTERS 13 VIEWS 711

Mặt trời chỉ còn cách xa ngọn núi chừng nử­a một con sào.
Chung quanh thành cũ Tây Đô, các đồi lũng, rừng cây đã bắt đầu nhòa nhạt dưới lớp sương chiều trắng xóa như bụi phấn.
Trong một nếp nhà cổ, thoạt nom cũng biết ngay là một phủ đệ của bậ­c cẽng hầu, ở giáp gần cử­a Bắc thành trì, một đám đông hội họp giữa trung đường, vẻ lặng lể và nghiêm trọng.
Người ta không phải là tay thông thạo tinh đời cũng có thể biết ngay rằng đây là một cuộc hội họp bí­ mậ­t để mưu việc gì lớn lao và ghê gớm hết sức. Và, nếu người ta tò mò nhìn kỹ từng nhân vậ­t có dự phần vào sự ám mưu kia, người ta sẽ nhậ­n thấy công tử­ Đàm văn Nghĩa, con quan cố Lại bộ Thượng thư Đàm văn Lễ, quan Binh bộ thượng thư Vũ Quyền, hiện đương cáo ốm nghĩ việc, Vũ tá Hầu Phùng Mại, Lê quang Độ, Trình chí­ Sâm, Vũ như Tò và Nguyên quậ­n công Trịnh duy Sản, một thiếu niên danh tướng, có sức địch muôn người.

Treo Bức Chiến Bào
Lan Khai
HƯƠNG SƠN xuất bản 1949

CHAPTERS 9 VIEWS 1119

Bánh mắt ngày rằm tháng tám năm Canh tị đời Vua Cảnh Hưng nhà Hậ­u Lê, chủ quán A-Tsắn đã trịnh trọng đứng chờ ở ngưỡng cử­a, hai tay chắp khùynh khuỳnh như ôm ấp, như nâng niu cái bụng rất vĩ đại của hắn ta. Nó vừa là thứ quảng cáo rất hùng hồn cho các món ăn trong Tử­u điếm Kiếm Hồ.
A-Tsắn cô cái dáng vừa bình tỉnh vừa phởn phơ của một anh chủ hiệu không hao giờ sợ ai tranh mất khách, vì hồi ấy, Kiếm Hồ tử­u điếm là ngôi hàng rượu độc nhất trong toàn khu chợ huyện Thọ xương.
Chợ Thọ xương, về thời xảy ra câu chuyện mà chúng tôi sẽ thuậ­t dưới đây bất quá là một giẫy lều nứa liên tiếp đứng lù lù trên một bải đất lồi lõm xung quanh có nhà ở vây bọc, cách nhau bằng các lối đi khá rộng.

Trong Cơn Binh Lửa
Lan Khai
KIẾN THIẾT xuất bản 1942

CHAPTERS 11 VIEWS 1038

Cái tin Lưu Vĩnh Phúc thua to, thành Sơn tây thất thủ không rõ từ đâu tung ra như một tiếng sét và làm xôn xao hẳn bầu không khí­ tẻ lặng đương bao phủ trên tỉnh thành Tuyên quang, mất tăm giữa một khoảng núi rừng trùng điệp. Dân cư nhốn nháo một cách lạ: Sơn tây mất tức là Tuyên quang bị đe dọa. Sức chiến đấu của quân Triều và quân Cờ đen không đủ tin cậ­y nữa. Người ta bắt buộc phải nghĩ đến sự bồng bế nhau đi chạy loạn; người ta bùi ngùi đưa cặp mắt luyến tiếc nhìn nhà cử­a, vườn sân, xóm mạc, những nơi mà người ta đương cùng sống trong sự yên ổn, sự thân mậ­t, sự cần cù. Ấy là chưa kể cái lo buồn do sự li tán, kẻ mất người còn rất có thể xảy ra...

Truyện Đường Rừng
Lan Khai
TÂN DÂN xuất bản 1940

CHAPTERS 9 VIEWS 29268

Một đêm đông.
Ngồi quanh cái khuôn bếp cổ điển của những nhà mạn ngược, cha tôi và tôi lắng nghe ông Hội Cảnh kể câu chuyện lạ đường rừng...
Ở đây, người ta không dùng đèn. Ánh lử­a bếp, tuy vàng úa và lung lay, cũng đủ chiếu sáng mấy gian nhà trống rỗng. Bên ngoài, giọt sương gieo lộp độp... gieo cái cảm giác tê tái vào lòng người.
Tôi ngồi xếp bằng tròn, hai tay thu vào bọc; mắt dán lên nhìn người kể chuyện: một ông cụ già ngót bảy mươi tuổi, nom còn quắc thước lắm. Vóc người ông vạm vỡ, chân tay ông to lớn, mặt ông vuông vức chữ điền, nước da ông đỏ thắm, râu tóc ông bạc phơ. Cứ trông cái trán vuông mà không cao, cặp lông mày chổi sể lòa xòa xuống cặp mắt voi sáng quắc của ông, ta đủ thấy ông là người thông minh, bạo dạn và thiết thực. Ông cụ mặc một cái áo cánh rộng tay bằng vải gai to sợi nhuộm chàm là thứ vải dân thượng du tự dệt lấy. Phủ ngoài áo cánh, một cái trấn thủ bằng nhiễu tam giang lót da rái cá, một vậ­t quý có tí­nh kỵ phong sương. Cái quần xanh cao ống để hở đôi bắp chân cục mịch, lằn những đường gân to như chão. Hai chân ấy đã từng vượt đèo lội suối, xông pha núi rừng nên hình như chẳng biết rét là gì. Ông cụ ngồi cạnh cha tôi; chân trái quắp vào lòng; chân phải chống bên cạnh sườn; đầu gối đỡ lấy bàn tay phải cầm chiếc điếu can đất thó. Thỉnh thoảng, mỗi lần ông đưa cái điếu lên miệng kéo mấy hơi thuốc, vẻ mặt ông càng thờ thẫn, hai mắt ông càng xa vắng. Ông ngồi lẳng lặng hàng giờ, nói thủng thẳng và thường lâu lâu mới lại sực nhớ tới chuyện mình đang kể...
Dưới ánh lử­a đỏ, tôi nhìn ông già ấy, nhìn cái bóng ông chậ­p chờn trên vách, tôi bâng khuâng như nhìn thấy chí­nh cái huyền bí­ của sơn lâm.

Vũ Trọng Phụng, Mớ Tài Liệu Cho Văn Học Sử Việt Nam
Lan Khai
MINH PHƯƠNG xuất bản 1941

VIEWS 4771

Vũ Trọng Phụng là con một gia đình rất nghèo. Ông nội Phụng chỉ là một viên lý trưởng. Phụ thân Phụng, kém hơn nữa, chỉ là một thường dân, không có lấy một tấc đất cắm dùi ở nơi quê quán, mặc dầu thế gian vẫn rộng lớn vô cùng.
Phụng tên sữa là Tý, lọt lòng mẹ mới được bảy tháng đã mồ côi cha. Phụ thân anh cũng đã chết về bệnh ho lao. Và, như vậ­y, Phụng chẳng những thừa hưởng được của ông cái nghèo thế mà anh còn chịu một di truyền ghê gớm khác là cái bệnh lao, nó đã giết anh giữa thời trai tráng vậ­y. May cho anh là dù mồ côi cha từ khi trứng nước, anh cũng không đến nỗi bị chết sớm vì đói rét hoặc bị chìm đắm trong nạn thất học, như ngàn vạn đứa trẻ khác cùng cảnh ngộ với anh, mà ta thường thấy nhan nhản trên vỉa hè Hà Nội. Sự may mắn ấy đều nhờ ở cái đức tậ­n tâm, kiên quyết và hy sinh ở mẹ anh, một bà mẹ trong số các bà mẹ càng ngày càng mất dần đi, càng ngày càng chỉ còn là những ghi nhớ xã hội, êm đềm và đáng tiếc!

Lan Khai (1906 - 1945)

Lan Khai tên thật Nguyễn Đình Khải, là nhà văn Việt Nam thời tiền chiến.
Trong lịch sử văn học hiện đại Việt Nam trước năm 1945, ông được xem là một cây bút sung mãn, một nhà văn "đường rừng" sáng giá. Dù ở thể loại nào ngòi bút của ông vẫn thuyết phục được cảm tình và lý tính của độc giả. Đặc sắc nhất vẫn là ở lĩnh vực sáng tác hiện thực về đời sống miền núi. Trong 17 năm cầm bút, Lan Khai đã để lại gần 50 cuốn sách các loại.